Ένα μικρό παιδί δεν αντιλαμβάνεται την έννοια της κλεψιάς και πως το να παίρνει κάτι που επιθυμεί κρυφά είναι κακό. Και είναι κάτι φυσικό σε μικρές ηλικίες να το κάνουν, όπως και εμείς όταν ήμασταν παιδιά.
Πότε όμως η κλεψιά είναι διαταραχή και πότε απλή αντίδραση σε κάτι που δεν μπορεί να έχει; Πως μπορούμε να ξεχωρίζουμε την κλεπτομανία στα παιδιά και ποια πρέπει να είναι η στάση μας στις 2 περιπτώσεις;
Αν το παιδί από μικρή ηλικία επιθυμεί πράγματα που δεν είναι δικά του και ακόμα και κρυφά τα αποκτά – χωρίς να έχει πλήρη αντίληψη της έννοιας της κλοπής- τότε η συνήθεια αυτή ενδέχεται να το ακολουθήσει και στην εφηβεία και μπορεί να εξελιχθεί υπό ορισμένες συνθήκες κοινωνικές, οικονομικές, συναισθηματικές σε κλεπτομανία. Το σημαντικό σε αυτή την περίπτωση είναι η ικανοποίηση που νιώθει το άτομο όταν αποκτά κάτι που δεν είναι δικό του κρυφά και δεν γίνεται αντιληπτός.
Τι είναι η κλεπτομανία;
Κλεπτομανία ορίζεται η ατέρμονη ανάγκη του ατόμου να έχει υπό τη κατοχή του κάτι το οποίο δε του ανήκει και με κλοπή να το αποκτά. Η αξία αυτού του πράγματος είναι ευτελής, καθώς αυτό το οποίο διεγείρει το άτομο δεν είναι το «αντικείμενο», αυτό καθ’ αυτό, αλλά ο «κρυψινισμός» που ενέχει η πράξη του. Το κυριότερο χαρακτηριστικό της κλεπτομανίας είναι τα επανειλημμένα επεισόδια στα οποία ωθείται το άτομο και δεν μπορεί να αντισταθεί στην παρόρμηση του να κλέψει ορισμένα αντικείμενα. Η πράξη της κλοπής έχει μια συμβολική αξία. Το άτομο αδυνατεί να αντισταθεί και να ελέγξει τον εαυτό του απέναντι στην έντονη επιθυμία της κλοπής. Μέσα από ερευνητικά δεδομένα διαπιστώνουμε ότι η κλεπτομανία, στον παιδικό κυρίως πληθυσμό, ως διαταραχή είναι σπάνια, διότι τη συναντάμε τις περισσότερες φορές όχι ως σύμπτωμα αλλά ως αφορμή καταπιεσμένων ενορμήσεων.
Η κλεπτομανία διαφέρει στα παιδιά συγκριτικά με τους ενήλικες;
Στο μυαλό των ενηλίκων η πράξη της κλοπής του παιδιού φαντάζει συχνά ως αποτέλεσμα κακής διαγωγής, ανατροφής και μελλοντικής παραβατικότητας, καθώς πιστεύουν ότι εν δυνάμει ένα παιδί που κλέβει είναι και ο αυριανός εγκληματίας. Έτσι, συνδέουν την παιδική κλεπτομανία με την ενήλικη παραβατικότητα. Το προφίλ ενός «παιδιού-κλέφτη» διαφέρει πολύ από αυτό ενός ενήλικα κλεπτομανή. Επιπροσθέτως, υπάρχουν διαφορές ακόμη και μεταξύ των ποικίλων ηλικιακών παιδικών σταδίων, δηλαδή η κλοπή για ένα παιδί μικρότερο από την ηλικία των 6 ετών ερμηνεύεται διαφορετικά συγκριτικά με ένα παιδί 12 ετών. Τα μικρά παιδιά δεν έχουν αντίληψη της έννοιας της κατοχής των αντικειμένων. Πιστεύουν ότι όλα τους ανήκουν και η ιδέα του μοιράσματος δεν λαμβάνει χώρα σε αυτά. Δεν μπορούν να αυτό-περιορίσουν τον εαυτό τους, ότι επιθυμούν το θέλουν και χρονικά την ίδια στιγμή.
Η Κλεψιά ως διέξοδος για το παιδί…
Η κλεπτομανία είναι η απόρροια μιας ψυχικής ανισορροπίας του παιδιού. Το παιδί που κλέβει έρχεται σε προστριβή με το περιβάλλον του, επομένως μέσα από αυτή του τη πράξη επιθυμεί να επικοινωνήσει στους γονείς του πως κάτι δε πάει καλά στον εσωτερικό του κόσμο. Τα περισσότερα παιδιά που κλέβουν ωθούνται σε αυτή την ενέργεια για να αναπληρώσουν την έλλειψη στοργής και αγάπης που το περιβάλλον τους αρνήθηκε να τους χαρίσει. Τα παιδιά κλέβουν ψάχνοντας μανιωδώς να βρουν μέσα στο εκάστοτε αντικείμενο αυτό που οι μεγάλοι «Άλλοι», οι γονείς στη προκειμένη περίπτωση, τους στέρησαν. Πολλά παιδιά που ζουν σε ένα περιβάλλον αυταρχικό, επειδή βρίσκονται σε συνεχή πίεση και περιορισμό μπορεί να οδηγηθούν σε μια πράξη κλοπής για να εκδικηθούν τους μεγάλους για την αδικία που τους γίνεται. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα παιδιά αυτά κατάγονται από οικογένειες υψηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου. Πρόκειται δηλαδή για μια ψυχική κατάσταση που η κλοπή δεν έχει ως στόχο την ανάγκη απόκτησης (π.χ. λόγω έλλειψης) αλλά την ανάγκη πρόκλησης. Οι κλοπές αυτών των παιδιών έχουν νευρωσική προέλευση. Το παιδί με τις πράξεις αυτές προσπαθεί να αποδείξει στον εαυτό του ότι κάτι αξίζει. Η πράξη της κλοπής είναι περισσότερο πράξη «ανταρσίας» κατά ενός αυταρχικού πατέρα ή μιας υπερκαταπιεστικής μητέρας. Από μια άλλη ψυχολογική σκοπιά, η κλεπτομανία στα παιδιά είναι μια μορφή «εκδίκησης» που παίρνει το άτομο για τις υλικές ή συναισθηματικές στερήσεις από το περιβάλλον του. Ωστόσο, υπάρχουν και οι περιπτώσεις των παιδιών που ζουν και μεγαλώνουν μέσα σε ένα στερημένο οικονομικό και συναισθηματικό περιβάλλον και κλέβουν γιατί αποβλέπουν στο κέρδος που θα λάβουν. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα συνεχίσουν συστηματικά αυτή την συμπεριφορά και όταν μεγαλώσουν και ενηλικιωθούν. Επίσης είναι συχνό το φαινόμενο της παιδικής κλεπτομανίας ως μια εκδήλωση επιθετικότητας προς την κοινωνία και μια αντίδραση στις κοινωνικές επιταγές με προκλητικό τρόπο.
Η Κλεπτομανία έχει κληρονομική βάση;
Η κλεπτομανία δε φέρει κληρονομικά χαρακτηριστικά, παρόλα αυτά όμως, ένας ειδικός παιδοψυχολόγος οφείλει να ελέγξει το οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού, δηλαδή να δει εάν υπάρχουν κρούσματα κλοπής μέσα στο οικογενειακό πλαίσιο. Τα παιδιά μαθαίνουν τον κόσμο μέσα από τη μίμηση, άρα πιθανολογείται η τάση τους για κλοπή να είναι μία απλή αναπαράσταση, μία αντιγραφή κάποιας τέτοιας καθημερινής συμπεριφοράς ή εικόνας.
Τι να κάνουν οι γονείς αν ένα παιδί έχει την τάση να κλέβει;
Αποφύγετε τις προσβολές. Η επίπληξη δε βοηθάει αυτά τα παιδιά, αντιθέτως τα ενδυναμώνει και τους πολλαπλασιάζει το συναίσθημα της αντίδρασης
Μη δημοσιεύσετε τη πράξη κλοπής ενός παιδιού ακόμη και εάν υπήρξατε μάρτυρας, δε βοηθάει η αυτόφωρη ανακοίνωση.
Το «φρένο» στην κλεπτομανία ενός παιδιού μπορεί να διορθωθεί, μόνο αν με μια προσεκτική και βαθιά συζήτηση αναγνωριστεί και στη συνέχεια παραμεριστεί η βασική αιτία που κάνει το παιδί να κλέβει.
Οι απειλές και οι τιμωρίες δε φέρνουν κανένα θετικό αποτέλεσμα στο παιδί, δεν είναι επιθυμητοί τρόποι πειθαρχίας έτσι ώστε το παιδί να συνειδητοποιήσει την έννοια της ξένης ιδιοκτησίας. Αντίθετα χειροτερεύουν την κατάσταση γιατί μεγαλώνουν τη δυστυχία του παιδιού.
Το παιδί πρέπει να μάθει από πολύ μικρή ηλικία την έννοια της ιδιοκτησίας. Ό,τι ανήκει στο παιδί πρέπει να το σέβονται οι γονείς, έτσι θα μάθει και αυτό να σέβεται ότι ανήκει στους άλλους.
Οι γονείς οφείλουν να φροντίζουν το παιδί να έχει διάφορες ασχολίες και ενδιαφέροντα (αθλητικές δραστηριότητες, παιχνίδια με φίλους, συλλογικές δραστηριότητες με τους γονείς κ.ά.), έτσι θα καλλιεργηθεί η έννοια της συλλογικότητα, το αίσθημα του μοιράσματος και δε θα σκεφτεί ποτέ να κλέψει.
Αν το παιδί κλέψει ένα αντικείμενο και το αντιληφθούν οι γονείς δεν πρέπει να μειώσουν την εμπιστοσύνη τους απέναντί του.
Οι γονείς οφείλουν να το συγχωρήσουμε και να μην αναφερθούν άλλη φορά στο γεγονός της κλοπής. Ιδιαίτερα δεν πρέπει με μια υποτιμητική συμπεριφορά στο παιδί να το κάνουν να σχηματίσει την ιδέα ότι είναι ένα «κακό» παιδί.
Οι γονείς να γνωρίζουν ότι χρειάζεται εξάσκηση και επανάληψη ώστε το παιδί να αρχίσει να ζητάει την άδεια τους για να χρησιμοποιήσει πράγματα που δεν είναι δικά του.
Η ψυχοθεραπεία για τα παιδιά που «κλέβουν» χρειάζεται διακριτικότητα και πολύ λεπτούς χειρισμούς από τους ειδικούς. Χρειάζεται συνεργασία του γονιού με το παιδί διότι το παιδί για να ωθείται σε τέτοιες πράξεις βρίσκεται σε μία δύσκολη ψυχική κατάσταση εσωτερικής αντίθεση προς τον εαυτό του και τους γύρω του.
Μην ξεχνάτε:
Τα παιδιά πολλές φορές προκειμένου να τραβήξουν τη προσοχή των πολυάσχολων γονέων τους προβαίνουν σε ριψοκίνδυνες συμπεριφορές, όπως λόγου χάρη η κλεπτομανία. Η παιδική αυτοκυριαρχία είναι μικρότερη από εκείνη του ενήλικα, όπως επίσης και η οριοθέτηση του εαυτού. Οι γονείς πρέπει να είναι ψύχραιμοι μπροστά σε μία τέτοια κατάσταση διότι η στάση τους μπορεί να ενισχύσει την εν λόγω συμπεριφορά. Πιο συγκεκριμένα, εάν ένας γονέας αρχίσει να φωνάζει και να τιμωρεί το παιδί του μετά από κάθε του κλοπή, το παιδί ενδέχεται να μεταφράσει αυτή τη τιμωριτική συμπεριφορά ως ένδειξη ενδιαφέροντος, διότι μέσω αυτής ενεργοποιούνται οι γονείς του και του δίνουν σημασία.
Με πληροφορίες από eunoiapsy.gr
