Τα αδέρφια των αυτιστικών παιδιών βιώνουν μπερδεμένα συναισθήματα

Σόφη Τσιώπου

Τα αδέρφια των αυτιστικών παιδιών βιώνουν μπερδεμένα συναισθήματα

  Πως μπορούμε σαν γονείς να δώσουμε τις βάσεις για μια ομαλή συμβίωση!!

Οι γονείς πάντα εκφράζουν προβληματισμούς και ερωτήματα που έχουν να κάνουν με τα άλλα παιδιά τους. «Ζηλεύει τον αδερφό του γιατί ασχολούμαστε περισσότερο μαζί του», «Φωνάζει ή κάνει πράγματα για να μας τραβήξει την προσοχή», «Πώς να του εξηγήσω τι έχει η αδερφή του; Γιατί θυμώνει χωρίς προφανή λόγο, γιατί δεν μιλάει, γιατί δεν μπορεί να παίξει μαζί του;»

Πραγματικά, τα αδέρφια των αυτιστικών παιδιών βιώνουν και αυτά μπερδεμένα και έντονα συναισθήματα, και μάλιστα χωρίς να έχουν την απαραίτητη -λόγω ηλικίας- νοητική και συναισθηματική ωριμότητα να διαχειριστούν και να κατανοήσουν μόνα τους την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η οικογένεια τους. Οι ισορροπίες που καλούνται να κρατήσουν οι γονείς είναι πολύ λεπτές αλλά ουσιώδεις για την ομαλή εξέλιξη των οικογενειακών δεσμών. Από τη μια, το μεγαλύτερο κομμάτι της καθημερινότητας τους είναι αφοσιωμένο στην φροντίδα και την προσοχή στο αυτιστικό παιδί , από την άλλη όμως δεν θα πρέπει να παραμελούν τα άλλα παιδιά που υπάρχουν στην οικογένεια. Έχουν και αυτά απαιτήσεις, ανάγκες και δικαιούνται της προσοχής των γονιών τους ενώ παράλληλα παλεύουν να καταλάβουν μια ιδιόμορφη συνθήκη στη ζωή τους… Να έχουν ένα αυτιστικό αδερφάκι…

Το πρώτο και σημαντικό λοιπόν είναι το δικαίωμα των αδερφών στη γνώση της κατάστασης και στην πληροφόρηση, προκειμένου να ξεκινήσουν να προβληματίζονται, να ρωτούν και να κατανοούν… όσο μπορούν. Βέβαια, οι πληροφορίες που θα τους δώσουμε και οι συζητήσεις που θα κάνουμε είναι ανάλογες της ηλικίας του παιδιού.

Τα μικρά παιδιά κυρίως λόγω του εγωκεντρισμού τους πολλές φορές έχουν έναν τρόπο σκέψης που τα κάνει να νιώθουν ότι αυτά ευθύνονται για μια κατάσταση. Είναι ουσιώδες να τα διαβεβαιώσουμε ότι δεν ευθύνονται για το γεγονός ότι το αδερφάκι τους έχει «ιδιαίτερες ανάγκες». Ούτε να νιώθουν ότι αυτά φταίνε που μπορεί να θυμώνει χωρίς λόγο ή να μην θέλει να παίξει μαζί του.

Επίσης, μπορεί να υιοθετήσουν μια προκλητική, ζωηρή συμπεριφορά που στόχο θα έχει να προσελκύσει την προσοχή των γονιών, ειδικά αν νιώσουν ότι μπαίνουν στο περιθώριο… Είναι στο χέρι λοιπόν των γονιών να εξηγήσουν ότι: «Ναι, μπορεί να ασχολούνται κάποιες φορές περισσότερο με το αδερφάκι τους, λόγω των αυξημένων αναγκών του» αλλά ας μη διστάσουν να ζητήσουν και συγγνώμη αν όντως δεν του αφιερώνουν το χρόνο που δικαιωματικά του ανήκει.

Οι γονείς, όσο δύσκολο και αν ακούγεται θα πρέπει να έχουν σταθερά χρόνο στο πρόγραμμά τους, να κάνουν δραστηριότητες με όλα τους τα παιδιά. Να τα στηρίζουν και να τονώνουν την αυτοπεποίθησή τους. Όπως επίσης απαραίτητο είναι να βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί και να προωθούνται τρόποι επικοινωνίας των αδερφών μεταξύ τους μέσα από κοινές δραστηριότητες που ευχαριστούν όλους. Πρέπει να ενθαρρύνεται η σχέση μεταξύ αδερφών χωρίς βέβαια να γίνεται με τη μορφή επιβολής, κάτι που θα φορτώσει το τυπικό παιδί με άγχος.

Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι πολλά αδέλφια, ιδιαίτερα αυτά που είναι μεγαλύτερης ηλικίας, ζητούν να συμμετέχουν ενεργά στην εκπαίδευση του αυτιστικού αδελφού τους. Κάτι τέτοιο πρέπει να αναγνωρίζεται, να επιβραβεύεται και να ενισχύεται χωρίς όμως να πέσουμε στην παγίδα να ζητάμε από το τυπικό παιδί να αναλάβει παραπάνω ευθύνες από αυτές που του αναλογούν και που μπορεί να διαχειριστεί.

Είναι απαραίτητο σε αυτό το σημείο να σημειώσουμε ότι οι γονείς θα πρέπει να προβληματιστούν αν παρατηρήσουν κάποιες ανησυχητικές συμπεριφορές στα παιδιά τους, οι οποίες φαίνεται να επιμένουν για ικανό χρονικό διάστημα. Ενδεικτικά τέτοιες εκδηλώσεις μπορεί να είναι:

• Ξαφνική μείωση της συγκέντρωσης και της προσοχής
• Διαταραχές στον ύπνο
• Διαταραχές στη διατροφή (αιφνίδια αύξηση ή μείωση της όρεξης)
• Τάσεις απομόνωσης, απαισιοδοξίας, έντονης ανησυχίας, φόβου
• Στιγμές εντάσεων, εκρήξεων θυμού χωρίς λόγο, κρίσεων πανικού
• Συμπεριφορές παλινδρόμησης, όπως ενούρηση, πιπίλισμα δακτύλου.

Φυσικά, όλα αυτά μπορεί να οφείλονται σε ποικίλους λόγους και όχι απαραίτητα στην ύπαρξη του αυτιστικού αδελφού. Η συζήτηση όμως των γονιών και του παιδιού με έναν ειδικό θα βοηθήσει στην αναγνώριση των αιτιών και στη σωστή διαχείριση της κατάστασης.

Ένα παιδί, είτε αντιμετωπίζει αναπτυξιακά προβλήματα είτε όχι, αυτό που έχει ανάγκη είναι να νιώθει ασφάλεια και αγάπη. Να μη νιώθει ότι στερείται, αυτά που δικαιωματικά του ανήκουν. Μέσα στον πανικό τους, το άγχος τους, τις ανησυχίες τους για το αυτιστικό παιδί, οι γονείς ας μην ξεχάσουν ότι παρόμοια συναισθήματα βιώνουν και τα άλλα παιδιά τους. Χρειάζονται και αυτά στήριξη για να μπορέσουν να αποτελέσουν στήριγμα…

Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι… «Τελικά, ενώ προσπαθούμε να μάθουμε στα παιδιά μας τα πάντα γύρω από τη ζωή, τα ίδια τα παιδιά μας, μας μαθαίνουν τι είναι η ζωή…».

Γραβάνη Τζένη – Ψυχολόγος

• αυτισμος