Cluttering– Μία διαταραχή ρυθμού της ομιλίας

Ζαχαρούλα Τζαμπαζακη Ειδική Παιδαγωγός-Μαθησιακές Δυσκολίες

Χαρακτηριστικά cluttering
Όπως και ο τραυλισμός, έτσι και το cluttering είναι μια διαταραχή του ρυθμού της ομιλίας. Ωστόσο, οι δύο αυτές διαταραχές διαφέρουν μεταξύ τους. Το cluttering περιλαμβάνει εκτεταμένες διακοπές στη φυσιολογική ροή της ομιλίας, οι οποίες προέρχονται από την ανοργάνωτη, γρήγορη ομιλία. Σε αντίθεση με τον τραυλισμό, στο cluttering το άτομο γνωρίζει ακριβώς τι θέλει να πει, αλλά δεν μπορεί να το εκφράσει. Συχνά, το cluttering συγχέεται με τον τραυλισμό, αφού η εμφάνισή του γίνεται σχεδόν παράλληλα με αυτόν.
Το cluttering ορίζεται από την Αμερικανική Ένωση Ομιλίας -Λόγου-Ακοής ως μία διαταραχή του ρυθμού της ομιλίας, η οποία χαρακτηρίζεται από γρήγορη ή/και δυσρυθμική ομιλία και συχνά συνοδεύεται από γλωσσικά ή φωνολογικά λάθη και ελλειμματική προσοχή. Το cluttering μπορεί να αναγνωριστεί, εάν ακουστεί προσεκτικά η ομιλία ενός μη τραυλικού ατόμου. Τα ακόλουθα αποτελούν ενδείξεις κάποιας διαταραχής στο ρυθμό της ομιλίας (και η οποία δεν αποτελεί τραυλισμό):
Δεν έχει ευχέρεια στην ομιλία του, εκφράζει δηλαδή μία αβεβαιότητα στο τι θέλει να πει.
Δεν παρουσιάζει κάποια εμφανή δυσκολία στην ομιλία.
Εμφανίζει εκτεταμένες «φυσιολογικές δυσχέρειες» στην ομιλία του, π.χ. διακοπές και επαναλήψεις.
Εμφανίζει μερικές ή και καθόλου δευτερεύουσες συμπεριφορές.
Η γρήγορη ή/και δύσρυθμη ομιλία ενδέχεται να υπάρχει σε κάποιο άτομο το οποίο παρουσιάζει κάποιο ή κάποια από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Μιλά πολύ γρήγορα σε όλη την ομιλία του αλλά και σε ένα συγκεκριμένο λεπτό.
Κάνει παύσεις που είτε είναι πολύ σύντομες, είτε διαρκούν πολύ ή είναι ακατάλληλες.
Επιπλέον, υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά τα οποία ενδεχομένως να έχουν παρουσιαστεί. Σε κάθε περίπτωση,η αναγνώρισή τους μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση του cluttering. Αντίστοιχα, η κλινική εικόνα μιας τυπικής διαταραχής cluttering μπορεί να είναι πιο ολοκληρωμένη, εάν το άτομο παρουσιάζει κάποιο από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Αποδιοργανωμένη ομιλία και κατ’ επέκταση, μειωμένες επικοινωνιακές δεξιότητες.
Μικρή επίγνωση των δυσκολιών που εμφανίζει στην ευχέρεια και στο ρυθμό.
Πρόσκαιρη βελτίωση εφόσον ζητηθεί να μιλήσει πιο αργά ή να δώσει προσοχή στην ομιλία του (όταν μαγνητοφωνείται).
Αστοχίες στην εκφορά ήχων ή παράλειψη τονισμένων συλλαβών.
Ακατάληπτη ομιλία.
Ύπαρξη άλλων συγγενών με τραυλισμό ή cluttering.
Προβλήματα στην κοινωνικοποίηση ή στο σχολείο τα οποία προέρχονται από τα πιθανά συμπτώματα του cluttering.
Μαθησιακές δυσκολίες οι οποίες όμως δεν οφείλονται σε νοητική υστέρηση.
Κακός γραφικός χαρακτήρας.
Διάσπαση προσοχής, υπερκινητικότητα ή ελλειμματική προσοχή.
Δυσκολίες στην ακουστική αντίληψη.
Μέχρι πρόσφατα, η γνώση για το cluttering προερχόταν από την Ευρώπη. Από τη δεκαετία του 1930 έως τα μέσα του 1980, δεν υπήρχε καμία μελέτη για το cluttering στη Β. Αμερική με εξαίρεση ένα βιβλίο του 1964. Έκτοτε, ωστόσο, έχει δεχτεί σημαντική προσοχή από τη μεριά των ερευνητών.
Διάγνωση του cluttering
Πριν τη θεραπεία, είναι σημαντικό να υπάρχει ακριβής διάγνωση του cluttering. Η αξιολόγηση από τον λογοθεραπευτή είναι εκτεταμένη σε διάρκεια και μπορεί να διαρκέσει δύο ή και περισσότερες συνεδρίες. Πολύ σημαντικές στη διάγνωση θα είναι και οι αξιολογήσεις άλλων ειδικών, όπως από τους δασκάλους, ειδικούς παιδαγωγούς, ψυχολόγους, ή νευροψυχολόγους. Η αξιολόγηση αυτή θα πρέπει να λάβει υπόψη τη δυσκολία στην ευχέρεια, αλλά επίσης κάθε στοματο-κινητική, γλωσσική, μαθησιακή δυσκολία ή δυσκολία στις κοινωνικές δεξιότητες θα πρέπει να ληφθεί επίσης υπόψη. Εάν το άτομο με cluttering βρίσκεται σε σχολική ηλικία, ένα μαθησιακό τεστ σε συνδυασμό με κάποιο τεστ νοημοσύνης θα βοηθούσε ιδιαίτερα στη διάγνωση.
Η διάγνωση θα δείξει εάν το άτομο αντιμετωπίζει τη διαταραχή cluttering καθώς και τα επιπλέον προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει, όπως τραυλισμός, μαθησιακές δυσκολίες, ή γλωσσικές διαταραχές. Πολύ σημαντικό στοιχείο επίσης είναι ότι και τα άτομα με τραυλισμό εμφανίζουν cluttering και μάλιστα το τελευταίο δεν μπορεί να γίνει πλήρως αντιληπτό εάν δεν υπάρχει βελτίωση στον τραυλισμό.
Θεραπεία του cluttering
Η θεραπεία για το cluttering επικεντρώνεται στα αίτια που το προκαλούν, πριν δοθεί προσοχή στην ευχέρεια. Συνήθως, ένας από τους πρώτους θεραπευτικούς στόχους είναι να μειωθεί ο ρυθμός της ομιλίας, παρόλο που είναι ιδιαίτερα δύσκολο για ένα άτομο με cluttering: κάποια άτομα όντως καταφέρνουν να μειώσουν το ρυθμό της ομιλίας τους με κάποια συσκευή καθυστερημένης ακουστικής ανατροφοδότησης (delayedauditoryfeedback [DAF]), αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Μία άλλη τεχνική είναι η τεχνική του «ορίου ταχύτητας»: όταν το άτομο με cluttering μιλά γρήγορα, υπερβαίνει το όριο ταχύτητας. Αυτό που ουσιαστικά πρέπει να διδαχθεί το άτομο με cluttering είναι να κάνει παύσεις συνειδητά• εάν δεν ξέρει πότε να σταματήσει κάθε φορά, η απομαγνητοφώνηση κάποιων ακατανόητων φράσεων που έχει πει (πρώτα χωρίς κενά ανάμεσα στις λέξεις και κατόπιν με κανονικά κενά) μπορεί να βοηθήσει. Η κατανόηση των διαφορών (στο «πριν» και το «μετά») θα τον βοηθήσει να κάνει παύσεις όποτε πρέπει.
Οι γλωσσικές δυσκολίες και οι δυσκολίες στην άρθρωση μπορούν να μειωθούν αισθητά εάν το άτομο με cluttering μειώσει το ρυθμό ομιλίας του. Ωστόσο, συχνά χρειάζεται να υπάρχει άμεση αντιμετώπιση. Για παράδειγμα, μία από τις τεχνικές είναι να εκφέρει μικρές, αυστηρά δομημένες προτάσεις (π.χ. Γεια. Είμαι ο Γιάννης. Μένω στο Χαϊδάρι.) και κατόπιν να αρθρώσει μια πιο φυσιολογική ομιλία (Γεια. Είμαι ο Γιάννης, μένω στο Χαϊδάρι.) Επίσης, ιδιαίτερα βοηθητικό θα ήταν εάν τόνιζε κάποιες συλλαβές σε μεγάλες λέξεις, προσπαθώντας να συμπεριλάβει όλες τις μη τονισμένες συλλαβές. Τέλος, μία ακόμα τεχνική που θα βοηθούσε το άτομο με cluttering είναι να οργανώσει το περιεχόμενο του μηνύματος που θέλει να μεταδώσει καθώς και τον τρόπο που αυτό θα μεταδοθεί: μπορούμε να σκεφτούμε το περιεχόμενο σαν ένα τηλεγράφημα και τον τρόπο που θα μεταδοθεί σαν τις κατάλληλες λέξεις που θα χρησιμοποιήσει το άτομο.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, πολλά άτομα με cluttering εμφανίζουν επίσης τραυλισμό. Συχνά, το cluttering επικαλύπτεται από τα χαρακτηριστικά που εμφανίζει κάποιο άτομο στον τραυλισμό και μπορεί να διαγνωσθεί εφόσον τα τραυλικά χαρακτηριστικά του ατόμου βελτιωθούν. Σε κάθε περίπτωση, κάθε θεραπεία η οποία στοχεύει στη βελτίωση της άρθρωσης, όπως η αρχή της φώνησης, παρατεταμένες συλλαβές, ή σωστές αναπνοές, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά και το cluttering. Το πιο σημαντικό που χρειάζεται να μάθει ένα άτομο με cluttering είναι να ελέγχει το ρυθμό της ομιλίας του. Αυτό μπορεί να γίνει εύκολα εάν ακούει συχνά αποσπάσματα της ανοργάνωτης ομιλίας του και αμέσως ακούσει ένα απόσπασμα ομιλίας το οποίο είναι ελεγχόμενο και οργανωμένο. Η τεχνική αυτή, μάλιστα, μπορεί να είναι βοηθητική σε περιπτώσεις που το άτομο ακούει τη «σωστή» και τη «λάθος» ομιλία αρκετές φορές μέσα στην ημέρα.
Μπορεί η θεραπεία να βοηθήσει;
Είναι σαφώς δύσκολο να πούμε αν το άτομο με cluttering θα βοηθηθεί από τις θεραπευτικές συνεδρίες. Τα περισσότερα από τα άτομα με cluttering που τελικά επωφελούνται από τις θεραπείες, έχουν πεισθεί από το περιβάλλον τους ότι παρουσιάζουν σημαντική δυσκολία. Ως εκ τούτου, τα κίνητρα του ατόμου παίζουν καθοριστικό ρόλο καθώς αποτελούν ένα σημαντικό λόγο για να καταβάλλει το άτομο, σημαντική προσπάθεια. Ωστόσο, όταν τα άτομα δεν είναι βέβαια ότι εμφανίζουν cluttering, τείνουν να πιστεύουν ότι ενδεχομένως να μην υπάρχει βελτίωση με τη θεραπεία.
Ζητώντας βοήθεια για το cluttering
Με δεδομένο ότι το cluttering δε συναντάται συχνά, οι λογοθεραπευτές συχνά αμφισβητούν ότι μπορεί όντως να διαγνωσθεί και να θεραπευθεί. Σε μία τέτοια περίπτωση, μπορούν να συμβουλευτούν διάφορες πηγές που θα είναι χρήσιμες στη θεραπεία του cluttering. Ευτυχώς, οι περισσότεροι από τους εκπαιδευμένους στον τραυλισμό λογοθεραπευτές, αναλαμβάνουν περιπτώσεις cluttering.
Πηγή: www.stutteringhelp.org/cluttering