Ενδοοικογενειακή βία: Και οι άντρες κακοποιούνται!

21 Ιανουαρίου 2016 | 10:05

Η κοινωνία έχει διδαχθεί ότι τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας είναι γυναίκες αλλά η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Σε έρευνα που έγινε στη χώρα μας για τη διετία 2006-2008, τα ποσοστά των ανδρών που εξετάστηκαν χωριστά και ανέφεραν ότι είχαν πέσει θύματα φυσικής βίας χωρίς οι ίδιοι να έχουν πρώτοι επιτεθεί (χαστούκι, κλωτσιά, γρατζουνίσματα, πέταγμα αντικειμένων, τραυματισμός κλπ) από τις γυναίκες ήταν: Παντρεμένοι 34,7%, σε συμβίωση 25,2%, διαζευγμένοι 37,6%, σε διάσταση 48,1%, αρραβωνιασμένοι 8% και σε απλή σχέση 23,5% ενώ το 12,7% των ανδρών που εξετάστηκε ξεχωριστά ανέφερε ότι αναγκάστηκε να καταφύγει σε νοσοκομείο για την περιποίηση τραυμάτων που οφείλονταν σε γυναικεία επίθεση.

Γιατί γνωρίζουμε τόσα λίγα για την αντρική κακοποίηση;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οι γνώσεις μας για την αντρική κακοποίηση είναι ελλιπείς. Πρώτον, διότι το ποσοστό των αντρών που καταγγέλλει ότι είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας, είναι εξαιρετικά χαμηλό. Επιπλέον έχουν γίνει άπειρες διαφημιστικές καμπάνιες και έχουν ιδρυθεί επίσης αρκετοί σύλλογοι και φορείς που παρακινούν τη γυναίκα να καταγγείλει την κακοποίηση ενώ δεν έχει συμβεί κάτι αντίστοιχο και για τους άντρες. Η ιδέα του να κακοποιείται ένας άντρας είναι τόσο αδιανόητη, που αρκετοί άντρες δεν το καταγγέλλουν από φόβο ότι δεν θα τους πιστέψουν.

Επιπλέον, η δυναμική της ενδοοικογενειακής βίας καθώς και οι λόγοι, τα κίνητρα και η φύση της βίας, είναι διαφορετικά ανάμεσα στα δύο φύλα. Στις περισσότερες περιπτώσεις η σωματική κακοποίηση που προέρχεται από τον άντρα μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά απ’ ότι αυτή που προέρχεται από τη γυναίκα. Επιπλέον, το αντίκτυπο της ενδοοικογενειακής βίας στον άντρα, είναι λιγότερο διακριτό και το προσέχουν πολύ λιγότεροι. Για παράδειγμα, αν ένας άντρας εμφανιστεί με μαυρισμένο μάτι ή μια μελανιά στο χέρι, οι περισσότεροι θα σκεφτούν ότι το έπαθε στη μπάλα ή ότι χτύπησε κάπου στο σπίτι ή τσακώθηκε με κάποιον άλλον άντρα και σχεδόν κανείς δεν θα σκεφτεί ότι του το προκάλεσε η γυναίκα του. Κι αυτό ακριβώς το κοινωνικό στερεότυπο είναι που κάνει τους άντρες-θύματα κακοποίησης, να μην το καταγγέλλουν.

Τι είναι η αντρική κακοποίηση;
Δεν υπάρχουν απόλυτοι κανόνες για να κατανοήσει κανείς τις συναισθηματικές διαφορές μεταξύ αντρών και γυναικών, όμως υπάρχουν αρχές που επιτρέπουν την ερμηνεία εξατομικευμένων περιπτώσεων. Η κακοποίηση κατά των αντρών και κατά των γυναικών έχουν μερικές ομοιότητες και διαφορές. Και για τα δύο φύλα, ενδοοικογενειακή βία νοείται το σπρώξιμο, το χαστούκι, η μπουνιά, το ξύλο, η ρίψη αντικειμένων, το δυνατό χτύπημα της πόρτας, το χτύπημα ενός ανθρώπου με κάποιο αντικείμενο και η χρήση όπλου. Όμως η κακοποίηση δεν είναι μόνο σωματική αλλά και πνευματική ή ψυχολογική. Για παράδειγμα το να βρίζεις έναν άντρα και να τον αποκαλείς αποτυχημένο ή την άλλη λέξη που αρχίζει από «μ», μπορεί να έχει εντελώς διαφορετικό αντίκτυπο από ότι θα είχε στη γυναίκα. Ο χαρακτηρισμοί πληγώνουν και τα δύο φύλα αλλά με διαφορετικό τρόπο και ένταση το καθένα. Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι οι άντρες-θύματα ενδοοικογενειακής βίας, δεν κακοποιούνται μόνο από τις γυναίκες τους αλλά και από το οικογενειακό της περιβάλλον.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι άντρες επηρεάζονται πιο βαθιά από τη συναισθηματική κακοποίηση παρά από τη σωματική, ειδικά όταν γίνονται αποδέκτες προσβολών μπροστά σε άλλους άντρες. Αρκετοί ειδικοί έχουν εντοπίσει ότι η πνευματική και συναισθηματική κακοποίηση είναι ένα πεδίο όπου οι γυναίκες, είναι πιο «αρσενικές» από τους άντρες.

Γιατί η αντρική κακοποίηση δεν είναι αναγνωρίσιμη και αποδεκτή;
Πολλοί λόγοι έχουν συμβάλλει στο να είναι η αντρική κακοποίηση μία ασύλληπτη πραγματικότητα, όπως είναι οι ακόλουθοι:
Η προβολή της αντρικής κακοποίησης από τα ΜΜΕ και τους διάφορους φορείς, είναι ελάχιστη έως ανύπαρκτη.
Τα συμβάντα αντρικής κακοποίησης που έχουν καταγγελθεί είναι τόσα λίγα που είναι δύσκολο να έχει κανείς αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία.
Χρόνος και κονδύλια έχουν δαπανηθεί προκειμένου να προτρέψουν τη γυναίκα να καταγγείλει την ενδοοικογενειακή βία αλλά δεν έχει γίνει κάτι αντίστοιχο και για τους άντρες.
Η ιδέα του άντρα ως θύμα ενδοοικογενειακής βίας είναι τόσο ασύλληπτη στους περισσότερους ανθρώπους που πολλοί άντρες δεν επιχειρούν καν να καταγγείλουν την κακοποίησή τους.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η σωματική βία είναι πιο εμφανής και αντιληπτή στη γυναίκα παρά στον άντρα.
Ακόμη κι αν ο άντρας καταγγείλει το γεγονός, οι περισσότεροι σοκάρονται ή δυσπιστούν βάσει της λογικής ότι «οι γυναίκες δεν κάνουν τέτοια».

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των χειριστικών και βίαιων γυναικών;
Οι χειριστικές και βίαιες γυναίκες που κακοποιούν το σύντροφό τους, χωρίζονται σε τρείς κατηγορίες:

Αλκοολική γυναίκα: Όλοι οι άνθρωποι, όχι μόνο οι γυναίκες, που υποφέρουν από εξαρτήσεις χάνουν τον έλεγχο εύκολα και εύκολα αναστατώνονται, θυμώνουν, παρεξηγούν και καταλήγουν να βιαιοπραγούν θεωρώντας ότι η βία, θα δώσει λύση στο πρόβλημά τους. Οι γυναίκες που κακοποιούν τους συντρόφους τους, συνήθως έχουν ροπή στο αλκοόλ ή είναι αλκοολικές.

Ψυχικά διαταραγμένη γυναίκα: Υπάρχουν συγκεκριμένα ψυχολογικά προβλήματα, κυρίως δυσλειτουργίες προσωπικότητας, που κάνουν τις γυναίκες χειριστικές και βίαιες απέναντι στους άντρες. Διπολισμός, τάσεις αυτοκτονίας, σοβαρές εναλλαγές διάθεσης, μυθομανία είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά μιας χειριστικής συντρόφου με ψυχολογικά προβλήματα.

Γυναίκα με μή ρεαλιστικές προσδοκίες, εικασίες και υποθέσεις: Οι γυναίκες που κακοποιούν τους συντρόφους τους, έχουν συνήθως μη ρεαλιστικές προσδοκίες άρα και μη ρεαλιστικές απαιτήσεις από εκείνους. Οι γυναίκες αυτές είθισται να βιώνουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατάθλιψης, θυμού και εκνευρισμού που συμβάλλουν στη συμπεριφορά του άντρα. Στη πραγματικότητα, η πνευματική και συναισθηματική τους κατάσταση προέρχεται από τις ίδιες τους, τις ανασφάλειες, τα συναισθηματικά προβλήματα, τα τραύματα κατά τη παιδική ηλικία ή ακόμη και την αποτοξίνωση από διάφορες ουσίες ή το αλκοόλ. Είναι πιο «εύκολο» γι’ αυτές τις γυναίκες να κατηγορήσουν τον άντρα από το να αναλάβουν τις ευθύνες τους ή να κάνουν κάτι για να βγούν απ’ τη μιζέρια τους και να λύσουν το πρόβλημά τους. Αρνούνται να ζητήσουν επαγγελματική βοήθεια και φτάνουν σε σημείο, μέχρι και να επιμένουν ότι ο άντρας είναι αυτός που έχει το πρόβλημα και πρέπει να βοηθηθεί. Πιστεύουν ακράδαντα ότι είναι δουλειά του άντρα να τις κάνει να νιώσουν καλύτερα κι όταν οι άντρες τους δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημά τους, θεωρούν ότι επίτηδες δεν τις βοηθούν και τους επιτίθενται.

Γιατί οι άντρες μένουν σε χειριστικές και βίαιες σχέσεις;
Πολλοί άντρες μένουν σε χειριστικές και βίαιες σχέσεις για πολλούς διαφορετικούς λόγους, όπως είναι οι εξής:

Για να προστατέψουν τα παιδιά τους: Οι κακοποιημένοι άντρες φοβούνται να αφήσουν τα παιδιά τους μόνα με μια χειριστική γυναίκα όπως φοβούνται ότι αν φύγουν, η γυναίκα αυτή θα στρέψει τα παιδιά εναντίον τους.
Γιατί θεωρούν ότι το αξίζουν: Πολλοί άντρες θεωρούν ότι αξίζουν τη κακοποίηση και ότι εκείνοι ευθύνονται γι΄αυτή. Αισθάνονται ότι εκείνοι μπορούν και θα έπρεπε να κάνουν κάτι για να βελτιώσουν τη συμπεριφορά της συντρόφου και όσο αυτή δεν βελτιώνεται, τόσο εκείνοι προσπαθούν και θεωρούν ότι φταίνε.
Γιατί φοβούνται να ανεξαρτητοποιηθούν: Ο κακοποιημένος άντρας είναι πνευματικά, συναισθηματικά και οικονομικά εξαρτημένος από μία χειριστική γυναίκα. Η ιδέα να αφήσει τη σχέση τους δημιουργικά έντονα συναισθήματα κατάθλιψης και θυμού. Συνήθως και η χειριστική γυναίκα αυτού του τύπου άντρα, είναι εξαρτημένη από εκείνον.
Παρακάτω, θα δείτε σχετική έρευνα που αντλήσαμε από το iatronet.gr και είναι από τις πρώτες που ασχολούνται με το θέμα της ανδρικής κακοποίησης στην Ελλάδα. «Επειδή τα αποτελέσματα που απεικονίζονται μπορούν να λάβουν πολλές ερμηνείες, παρακάτω παρουσιάζονται τα κυριότερα ευρήματα, που καταγράφουν πιλοτικά τη γενική τάση», σημειώνει ο κ. Ευστράτιος Παπάνης, επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά το χρονικό διάστημα 2006-2008.

Δείγμα: Στην έρευνα συμμετείχαν 250 άνδρες οι οποίοι εξετάστηκαν ξεχωριστά, 280 γυναίκες, που εξετάστηκαν ξεχωριστά και 142 έγγαμα ζευγάρια, που εξετάστηκαν σε κοινή συνέντευξη. Από τους άνδρες, οι 115 ήταν έγγαμοι και οι 135 σε κάποια μορφή σχέσης (αρραβωνιασμένοι (14), σε συμβίωση (19), διαζευγμένοι (42), σε διάσταση (35) και σε απλή σχέση (25) ).

Από τις γυναίκες, οι 167 ήταν έγγαμες και οι 113 σε κάποια μορφή σχέσης (αρραβωνιασμένες (18) , σε συμβίωση (11), διαζευγμένες (22), σε διάσταση (25) και σε απλή σχέση (37). Το δείγμα προερχόταν από αστικές (37%), ημιαστικές (46%) και αγροτικές περιοχές (17%) της Ελλάδας, ενώ το εύρος της ηλικίας τους ήταν από 18-65 ετών.

Οι ερωτώμενοι συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο, ενώ τα ζευγάρια που εξετάστηκαν από κοινού πέρασαν και από ημιδομημένη συνέντευξη.

Τα ποσοστά των ανδρών που εξετάστηκαν χωριστά και ανέφεραν ότι είχαν πέσει θύματα φυσικής βίας χωρίς οι ίδιοι να έχουν πρώτοι επιτεθεί (χαστούκι, κλωτσιά, γρατζουνίσματα, πέταγμα αντικειμένων, τραυματισμός κλπ) από τις γυναίκες ήταν: Παντρεμένοι 34,7%, σε συμβίωση 25,2%, διαζευγμένοι 37,6%, σε διάσταση 48,1%, αρραβωνιασμένοι 8% και σε απλή σχέση 23,5%.

Τα ποσοστά των γυναικών που εξετάστηκαν ξεχωριστά και ανέφεραν ότι άσκησαν φυσική βία, ενώ δεν βρίσκονταν σε άμυνα ήταν: Παντρεμένες 32%, σε συμβίωση 29,8%, διαζευγμένες 26,8%, σε διάσταση 36%, αρραβωνιασμένες 3% και σε απλή σχέση 26,4%.
Στα έγγαμα ζευγάρια οι άνδρες ανέφεραν ότι δέχτηκαν επίθεση σε ποσοστό 31,5%, ενώ οι γυναίκες δήλωσαν ότι επιτέθηκαν σε ποσοστό 38,4%.

Να σημειωθεί ότι, όπως έχουν αποδείξει οι Goldberg and Tomianovich (1984) και Smith (et al., 1992) οι άνδρες – παρά το κοινό στερεότυπο- υφίστανται εξίσου σοβαρούς τραυματισμούς κατά την γυναικεία φυσική βία, όσο και οι γυναίκες.

Στην ελληνική έρευνα το 12,7% των ανδρών που εξετάστηκε ξεχωριστά ανέφερε ότι αναγκάστηκε να καταφύγει σε νοσοκομείο για την περιποίηση τραυμάτων που οφείλονταν σε γυναικεία επίθεση, ενώ το 23% των γυναικών ανέφερε ότι σκοπός της επίθεσης που έκανε ήταν ο σοβαρός τραυματισμός ή η βλάβη του άντρα.

Τα αντίστοιχα ποσοστά ψυχολογικής βίας, όπως δηλώθηκαν από τους άνδρες που εξετάστηκαν ξεχωριστά, ήταν: Παντρεμένοι 89,3%, σε συμβίωση 65,7%, διαζευγμένοι 93%, σε διάσταση 98%, αρραβωνιασμένοι 27,7% και σε απλή σχέση 54%.

Οι γυναίκες φαίνεται να αναγνωρίζουν καλύτερα την φυσική παρά την ψυχολογική βία, όταν την ασκούν. Έτσι από όσες εξετάστηκαν ξεχωριστά, οι παντρεμένες ανέφεραν ψυχολογική βία προς τον σύντροφό τους σε ποσοστό 31,5%, οι αρραβωνιασμένες 3%, όσες ήταν σε συμβίωση 26%, οι χωρισμένες 35%, οι εν διαστάσει 38,5% και όσες ήταν σε απλή σχέση 41%.

Τέλος στα έγγαμα ζευγάρια που εξετάστηκαν μαζί, το ποσοστό ψυχολογικής βίας που αναφέρθηκε ήταν 78% εκ μέρους των ανδρών και 52,6% εκ μέρους των γυναικών.

Ένα πολύ σημαντικό εύρημα είναι ότι η ψυχολογική κακοποίηση του άνδρα πολλές φορές δεν ασκείται αποκλειστικά από τη σύζυγο αλλά και από άλλα μέλη της οικογένειας καταγωγής της. Έτσι από τους παντρεμένους άνδρες που εξετάστηκαν χωριστά το 76,8% δηλώνει ότι ψυχολογική βία δέχτηκε και από τη μητέρα, τον πατέρα ή άλλο μέλος της οικογένειας της συζύγου, ενώ συμφωνεί με αυτό το 57% των γυναικών
Μία ερώτηση της έρευνας αφορούσε την έναρξη και συνέχιση της φυσικής ή ψυχολογικής βίας κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών μηνών.

Από τους άνδρες που ανέφεραν ότι ασκούσαν ψυχολογική ή και σωματική βία, το 38% θεώρησε ότι αρχικά ήταν υπαίτιο γι’ αυτήν, 35% κατηγόρησε τη σύντροφο και 27% απέδωσε την ευθύνη και στους δύο. Οι γυναίκες που βίωσαν ενδοοικογενειακή βία, απέδωσαν την ευθύνη για την έναρξη του διαπληκτισμού κατά 52% στις ίδιες, 30% στους συντρόφους τους και 18% και στους δύο.

Οι άνδρες που πέφτουν θύματα κακοποίησης από τη σύντροφό τους βιώνουν θυμό (75%), συναισθηματική καταρράκωση (40%), κατάθλιψη και ταπείνωση (35%), τάση για εκδίκηση (25%), αίσθημα ότι είναι ευάλωτοι (23%), και φόβο ή ντροπή (15%).

Οι συνέπειες είναι ακόμα πιο έντονες στους νεαρούς άντρες: η εμπειρία μιας πρώιμης βίαιης σχέσης στιγματίζει τις μετέπειτα αλληλεπιδράσεις τους με το ‘ασθενές’ φύλο και τους καθιστά πιο ευάλωτους σε μελλοντικά καταθλιπτικά επεισόδια και στην εμφάνιση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων.

Μάλιστα η επικινδυνότητα αυξάνεται ανάλογα με την ένταση της βιωμένης βίας. Ο συνδυασμός των δύο (φυσικής και ψυχολογικής) μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη για την ομαλή κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη του άνδρα.

Ψυχολογική βία

Στην ψυχολογική βία που αντιμετωπίζουν οι διαζευγμένοι ή οι εν διαστάσει άνδρες περιλαμβάνεται και το σύνδρομο της γονικής αποξένωσης κατά το οποίο η γυναίκα στρέφει εναντίον του πατέρα το παιδί ή τα παιδιά τους. Στην έρευνα ( Παπάνης Ε, Η αυτοεκτίμηση των παιδιών από χωρισμένους γονείς) διεφάνη ότι αυτό είναι ιδιαίτερα συχνό στις ελληνικές οικογένειες.

Τα στοιχεία της έρευνας είναι συντριπτικά:
Η μητέρα αναλαμβάνει την κηδεμονία των παιδιών στο 87,1% των περιπτώσεων (85,7% των αγοριών και 88,1% των κοριτσιών) έναντι του 12,9% των περιπτώσεων, όπου ο πατέρας είναι ο υπεύθυνος κηδεμόνας των παιδιών (14,3% των αγοριών και 11,9% των κοριτσιών).
Το 38,1% των αγοριών σε σχέση με το 68,3% των κοριτσιών διατηρεί επαφή μόνο με τη μητέρα του μετά το διαζύγιο.

Αντιθέτως, το 11,9% των αγοριών και το 6,7% των κοριτσιών διατηρεί επαφές μόνο με τον πατέρα. Και με τους δύο γονείς έχει σχέσεις το 47,6% των αγοριών και το 23,3% των κοριτσιών, ενώ μόνο το 2,4% των αγοριών και το 1,7% των κοριτσιών δεν διατηρεί επαφές με κανέναν από τους δύο γονείς.

πηγη