Ελένη Πανταζή
Η εκκλησία μας σήμερα, Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου τιμά την μνήμη του Αγίου Σπυρίδωνος, του προστάτη των φτωχών και των αγροτών. Η θαυματουργή προσευχή του για αγαλλίαση της ψυχής.
Σήμερα, η ορθόδοξη εκκλησία μας τιμά την μνήμη του Αγίου Σπυρίδωνος, του προστάτη των φτωχών και των αγροτών. Ποια τα είναι τα παραδοσιακά ελληνικά έθιμα που υιοθετούνται ανήμερα της εορτής του ανά την Ελλάδα και ποια η θαυματουργή προσευχή του για αγαλλίαση της ψυχής;
Ο Άγιος Σπυρίδωνας, γνωστός για τα θαύματά του και την ταπεινότητά του, θεωρείται προστάτης των φτωχών και των αγροτών. Στις παραδοσιακές κοινωνίες, οι αγρότες αναζητούσαν τη βοήθεια και την ευλογία του Αγίου για την επιτυχία της σποράς τους, πιστεύοντας ότι με τη μεσολάβησή του μπορούσαν να εξασφαλίσουν μια καλή σοδειά.
Η γιορτή του Αγίου Σπυρίδωνα σηματοδοτεί μια περίοδο που, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες, ήταν κατάλληλη για τις τελευταίες σπορές, ιδιαίτερα σε περιοχές με ηπιότερο κλίμα. Σε πολλές περιοχές, οι αγρότες θεωρούσαν την ημέρα αυτή ευνοϊκή για την ολοκλήρωση των γεωργικών εργασιών. Οι καλές καιρικές συνθήκες ανήμερα της γιορτής θεωρούνταν σημάδι ευλογίας και επιτυχίας για τη νέα καλλιεργητική περίοδο.
Τελετουργίες και έθιμα
Στις αγροτικές περιοχές, η γιορτή του Αγίου Σπυρίδωνα συχνά συνοδευόταν από θρησκευτικές τελετές, όπως αγιασμούς στα χωράφια και προσευχές για καλή σοδειά. Οι αγρότες έπαιρναν αγιασμό από την εκκλησία και ράντιζαν τους σπόρους πριν τους σπείρουν, ζητώντας την προστασία του Αγίου από φυσικές καταστροφές, όπως παγετούς ή ξηρασίες.
Η σπορά συνδέθηκε με τον Άγιο Σπυρίδωνα και για έναν βαθύτερο πνευματικό λόγο. Όπως η σπορά απαιτεί πίστη για την καρποφορία της γης, έτσι και ο Άγιος Σπυρίδωνας συμβόλιζε την ελπίδα, την υπομονή και τη σύνδεση του ανθρώπου με το θείο. Η πράξη της σποράς ανήμερα της γιορτής του Αγίου ήταν μια μορφή προσφοράς, αλλά και δέησης για προστασία και ευημερία.
Λαογραφικές παραδόσεις
Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, ιδιαίτερα στην Κρήτη και τα Επτάνησα, καταγράφονται αναφορές για αγροτικά έθιμα που σχετίζονται με τον Άγιο Σπυρίδωνα. Η πίστη ότι ο Άγιος μπορούσε να «συνομιλεί» με τη φύση και να εξασφαλίζει τη γονιμότητα της γης διατηρήθηκε ζωντανή στις αφηγήσεις των παλαιότερων γενεών.
Η σύνδεση της σποράς με τη γιορτή του Αγίου Σπυρίδωνα αποτελεί μια χαρακτηριστική έκφραση της ελληνικής λαϊκής παράδοσης, όπου η θρησκευτική πίστη, η φύση και οι ανάγκες της καθημερινής ζωής συνδέονται στενά. Το έθιμο αυτό αναδεικνύει την αξία της συνεργασίας ανθρώπου και θείου για την εξασφάλιση της ευημερίας και της γονιμότητας της γης.
Ο την πόλιν της Κισάμου ποικιλοτρόπως και εξαιρέτως πολλάκις ευεργετήσας και διασώσας εκ παντοίων συμφορών και κινδύνων, πλουτίσας δε ταύτην πνευματικώς δια της του Σου εκ της δεξιάς χειρός ιερού λειψάνου παρουσίας. Ο δείξας αέναον συμπάθειαν και πολλήν αγάπην επί τους εν αυτή κατοικούντας και ευρισκομένους χριστιανούς, πτωχούς, ταπεινούς, ασθενείς, ενδεείς και ξένους, γενόμενος αυτοίς εύχος ατίμητον, παραμυθία και αναψυχή.
Η προσευχή του Αγίου Σπυρίδωνα
Επάκουσον ημών των νυν δεομένων σου και κατάπεμψον εφ’ ημάς πλουσίως τα ελέη του φιλανθρώπου Θεού και Δεσπότου. Σκέδασον ημών την πληθύν των παθών και νέκρωσον τα αμαρτωλά σκιρτήματα της σαρκός των πιστώς επικαλουμένων σε. Θεράπευσον ημών Πάτερ τας ζοφεράς αλγηδόνας και ίασε τας κατωδύνους και ανιάτους νόσους πάντων των εκθύμως τιμώντων σε. Πλήρωσον τα δίκαια αιτήματα των ανευφημούντων σε και αιτουμένων της σης βοηθείας και χάριτος.
Δείξον ημίν την οδόν της σωτηρίας και φώτισον τας οδούς του βίου της νεολαίας ημών και πάντων των εν σκότει και σκιά απογνώσεως καθημένων. Ευλόγει και αγίαζε τους πιστώς σοι προσφεύγοντας και μη παύσει Κυρίου δεόμενος υπέρ των τιμώντων και ευφημούντων την σεβάσμιον μνήμην σου και τα υπέρ φύσιν και λόγον σα κατορθώματα.
Ναι θαυματόβρυτε Πάτερ, ο πολλήν χάριν ευρών παρά του δωρεοδότου Θεού, μείνε ακλινής παραστάτης εν τοις καθ’ ημέραν λυπηροίς και ανάγκες του λαού σου και δώρισαι υμίν υγίειαν και δύναμιν θριαμβεύσαι τον δεινόν και αρχαίον πολεμήτορα διαλύων ταχέως τας μηχανάς και πανουργίας του.
Απέλασον αφ’ ημών και από της πόλεως ημών πειρασμούς και θλίψεις και στενώσεις του βίου και εξάγαγε ευχαίς σου εις αναψυχήν πάντας τους εορτάζοντας πίστει και πόθω την θείαν μνήμην σου και ευλαβώς προσκυνούντας την ιεράν σου Εικόνα και το εκ της δεξιάς Αγίας χειρός σου χαριτόβρυτον Λείψανον. Αξίωσον πάντας ημάς, εν ενί στόματι και μια καρδία, αινείν και δοξάζειν τον εν τριάδι δοξάσαντά σε Άναρχον και ατελεύτητον Θεόν, εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Σχετικά άρθρα
- Αγία Άννα: Η Προστάτιδα και το στήριγμα των άτεκνων γυναικών και η θαυματουργή προσευχή της
- Όσιος Πατάπιος: Το άφθαρτο σκήνωμα 1572 ετών του προστάτη των καρκινοπαθών και η θαυματουργή προσευχή
- Άγιος Νικόλαος: Ο Προστάτης των φτωχών και των ναυτικών και η πανίσχυρη προσευχή του για προστασία από κάθε κακό