Χρησιμες συμβουλες για την ομαλή ένταξη των παιδιών στο πρώτο τους σχολειο!
Η ΕΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟΝ ΠΑΙΔΙΚΟ ΣΤΑΘΜΟ
Η ένταξη του παιδιού στον Παιδικό Σταθμό σηματοδοτεί το πέρασμα σε μια καινούρια φάση ζωής όχι μόνο για το παιδί αλλά για όλη την οικογένεια.
Μια νέα πραγματικότητα κατά την οποία το παιδί βγαίνει από το στενό και απόλυτα προστατευμένο οικογενειακό περιβάλλον και κάνει τα πρώτα του βήματα σε μια μικρογραφία της κοινωνίας όπως ο παιδικός σταθμός.
Με αφορμή το νέο αυτό βίωμα αναδύονται πλήθος ερωτηματικά και έντονα συναισθήματα αφού χρειάζεται να γίνει ομαλά η προσαρμογή σε νέα δεδομένα σε ότι αφορά τον τρόπο που το παιδί έχει να ενσωματωθεί στον παιδικό σταθμό, αλλά συχνά παραβλέπεται πως και οι γονείς περνούν αντίστοιχη διεργασία σε αυτή την αναπτυξιακή φάση.
Η προσαρμογή λοιπόν υποδηλώνει το σύνολο των αντιδράσεων που αφορούν το πέρασμα του παιδιού από το σπίτι στον παιδικό σταθμό και τις οποίες βιώνει το κάθε μέλος της οικογένειας με το δικό του τρόπο.
Για αυτό το λόγο οι αντιδράσεις ποικίλουν και ενώ για παράδειγμα άλλα παιδιά μπαίνουν πολύ εύκολα στο καινούριο περιβάλλον άλλα δυσκολεύονται με διαφορετικούς τρόπους.
Είναι χρήσιμο λοιπόν να γνωρίζετε κάποια πράγματα που διευκολύνουν την ομαλή μετάβαση σε αυτή τη νέα πραγματικότητα:
Η ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ
Ιδιαίτερα σημαντική για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής προσαρμογής είναι η προετοιμασία του παιδιού για την αλλαγή που πρόκειται να υπάρξει στη ζωή του. Πολύ συχνά οι δυσκολίες στην προσαρμογή είναι αποτέλεσμα λανθασμένης ή ελλιπούς προετοιμασίας του παιδιού για τη μετάβαση στον παιδικό σταθμό. Μερικές χρήσιμες γνώσεις για την επίτευξη καλής προετοιμασίας αποτελούν τα εξής:
Είναι πολύ σημαντικό και οι ίδιοι οι γονείς να προετοιμαστούν ψυχολογικά και να αποδεχτούν τη νέα πραγματικότητα για να μπορέσουν να προετοιμάσουν με τη σειρά τους κατάλληλα το παιδί. Σε αυτό το επίπεδο βοηθάει πολύ να μιλήσουν μεταξύ τους και να μοιραστούν σκέψεις και συναισθήματα με έμφαση στο να χαρούν το ότι το παιδί τους μεγαλώνει. Σε περίπτωση που νιώθουν ότι τους δυσκολεύει συναισθηματικά έντονα η επικείμενη αλλαγή, είναι πολύ βοηθητικό να απευθυνθούν σε κάποιο ειδικό.
Είναι πολύ ωφέλιμο το παιδί να έχει προετοιμαστεί και να έχει ενημερωθεί για την ένταξή του στον παιδικό σταθμό.
Η αλλαγή αυτή θα πρέπει να συζητηθεί με θετικό τρόπο και να συνδεθεί με το πόσα όμορφα πράγματα θα κερδίσει μέσα από την καινούρια του εμπειρία όπως το ότι θα μάθει πολύ όμορφα πράγματα, νέα παιχνίδια, θα αποκτήσει φίλους κ.α.
Είναι πολύ χρήσιμο για την εξοικείωση του παιδιού να έχει προηγηθεί επίσκεψή του στο χώρο του παιδικού σταθμού και να δοθεί έμφαση στα καλά πράγματα που θα αρχίσει να βιώνει εκεί.
Οι γονείς μπορούν να αξιοποιήσουν την προβολική δύναμη του παιχνιδιού ή του παραμυθιού για εξοικειώσουν το παιδί με τη νέα πραγματικότητα π.χ. παίζοντας μαζί του να αναπαριστούν οικογένεια όπου οι γονείς φεύγουν για δουλειά και τα παιδιά για το σχολείο, ή να του διαβάσουν παραμύθια με σχετικές απεικονίσεις.
Σε περίπτωση που έπεται η έλευση νέου μωρού στην οικογένεια είναι προτιμότερο η ένταξη στον παιδικό σταθμό να γίνει 1 – 2 μήνες πριν από τη γέννηση ώστε να μην βιωθεί το αδερφάκι σαν την αιτία απομάκρυνσης του παιδιού από το σπίτι.
Η ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ – ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ
Οι συναισθηματικές αντιδράσεις των γονιών είναι καθοριστικές για την προσαρμογή του παιδιού στον παιδικό σταθμό. Έχει αποδειχθεί ότι αν οι γονείς καθρεπτίζουν δική τους έντονη συναισθηματική δυσκολία, φόβους, αμφιβολία, δισταγμό κ.λ.π. το παιδί δυσκολεύεται περισσότερο να ενταχθεί και να προσαρμοστεί στον παιδικό σταθμό.
Το ξύπνημα 15 – 30 λεπτά νωρίτερα είναι ιδιαίτερα ευεργετικό αφού εξασφαλίζει τη δυνατότητα για σχέση και επαφή πριν την αναχώρηση και αποτρέπει το ξεκίνημα της μέρας με άγχος και πίεση χρόνου.
Βοηθάει πάρα πολύ οι γονείς να είναι σταθεροί και σίγουροι στο ότι γίνεται κάτι πολύ καλό και μη διαπραγματεύσιμο με τη μετάβαση του παιδιού στον παιδικό σταθμό.
Είναι προτιμότερο οι γονείς να αποχαιρετούν γλυκά και με σιγουριά το παιδί και να αποχωρούν από τον παιδικό σταθμό χωρίς παζαρέματα και διαπραγμάτευση του χρόνου αποχώρησής τους γιατί αυτό παρατείνει το χρόνο προσαρμογής του παιδιού στο χώρο.
Είναι πολύ βοηθητικό οι γονείς να έχουν εξηγήσει στο παιδί χωρίς να απολογούνται τη διαδικασία που θα ακολουθήσει, δηλαδή ότι θα φύγουν για να πάνε στη δουλειά τους (ακόμα και αν αυτή είναι τα οικιακά ) και ότι θα επιστρέψουν πιο μετά για να πάρουν πάλι το παιδί.
Όταν οι γονείς παίρνουν το παιδί από τον παιδικό σταθμό θα είναι καλό επίσης να εκφράζουν το καμάρι και τη χαρά τους και όχι να εκπέμπεται αγωνία ή ανησυχία αν το παιδί τα κατάφερε να τα βγάλει πέρα μόνο του στο χώρο.
Συχνά λειτουργεί πολύ θετικά η δυνατότητα για το παιδί να παίρνει μαζί του στο σταθμό το αγαπημένο του παιχνίδι για παρέα.
Ακόμα και αν όλα τα υπόλοιπα γίνουν με τον πλέον λειτουργικό τρόπο είναι πολύ πιθανό το παιδί να εκφράσει συναισθηματικές δυσκολίες και αντιδράσεις σε σχέση με τον αποχωρισμό από τους γονείς και κατά προέκταση με την προσαρμογή του στο νέο περιβάλλον. Αυτές οι δυσκολίες δε χρειάζεται να πανικοβάλουν τους γονείς γιατί είναι απόλυτα φυσιολογικές και αναμενόμενες αφού εκφράζουν μια υγιή αντίδραση που είναι το άγχος αποχωρισμού.
Πιθανό πισωγύρισμα, δηλαδή σταμάτημα του παιδικού σταθμού λόγω της δυσκολίας του παιδιού να ενταχθεί, απλά μεταθέτει τις δυσκολίες για μετά και συνήθως με πιο έντονο τρόπο αφού καθρεπτίζουν στο παιδί τη μη εμπιστοσύνη ότι μπορεί να μεγαλώσει και να αυτονομηθεί με όσα αυτό συνεπάγεται, άρα κρατιέται το παιδί πιο μωρό ή πιο αδύναμο σε σχέση με την ηλικία του.
Αν μετά από Σαββατοκύριακο, περίοδο διακοπών ή κάποια ασθένεια που κράτησε το παιδί στο σπίτι υπάρξει πάλι άρνηση για τον παιδικό σταθμό ακόμα και αν αυτή είχε εξαλειφθεί δεν χρειάζεται ανησυχία διότι πρόκειται για φυσιολογική πιθανή αντίδραση, αλλά επιστροφή με σταθερότητα και εμπιστοσύνη στο καθιερωμένο πρόγραμμα.
Το σημαντικότερο που έχει ο γονιός να γνωρίζει είναι πως η ένταξη του παιδιού στον παιδικό σταθμό όταν έρθει αυτή η στιγμή αφορά μεγάλωμα, ανάπτυξη και είναι βήμα αυτονόμησης του παιδιού, είναι βίωμα διαδικασίας ζωής αφού σε επίπεδο ζωής το παιδί που αναπτύσσεται θα κληθεί πολλές φορές να μπορεί να κάνει λειτουργικά αποχωρισμούς και προσαρμογές έτσι ώστε να μπορεί να πατάει καλά στα δικά του πόδια.
Όσο υγιές και απαραίτητο είναι για το παιδί να πάρει την οικογενειακή προστασία και φροντίδα σε μεγαλύτερο βαθμό στα πρώτα στάδια μεγαλώματος άλλο τόσο υγιές και απαραίτητο είναι να οδηγηθεί με εμπιστοσύνη και σιγουριά στις επόμενες φάσεις αυτονόμησης.
Ας κυριαρχεί λοιπόν η χαρά και το καμάρι για το μεγάλωμα του παιδιού με γνώση και συνείδηση ότι αυτό συνεπάγεται πάντα και κάποια δύσκολα συναισθήματα.
Πρακτικές συμβουλές
● Πρακτικές συμβουλές
● Φορέστε του άνετα ρούχα και όχι τα «καλά του» για να νιώθει άνετα.● Διαλέξτε μαζί του τα σχολικά είδη και τα ρούχα που θα φορέσει στο σχολείο.● Γράψτε το όνομά του σε όλα τα ρούχα και τα πράγματά του. Αυτό είναι σημαντικό γιατί η νηπιαγωγός τις πρώτες μέρες δε μπορεί να γνωρίζει την τσάντα, το μπουφάν κ.τ.λ. του κάθε παιδιού. Το παιδί όμως το βοηθάει να νιώθει σιγουριά από τη πρώτη στιγμή, αν η δασκάλα του «γνωρίζει» τα πράγματά του όπως και η μαμά του.
● Μην του μιλάτε για κάποια «συναρπαστικά» και ενδιαφέροντα πράγματα που συνέβησαν στο σπίτι την ώρα που το παιδί σας ήταν στο σχολείο.
● Αν το παιδί δυσκολεύεται να αποχωριστεί τον ένα γονέα ιδιαίτερα, θα ήταν καλό να πηγαίνει ο άλλος γονέας ή ένα άτομο εμπιστοσύνης το παιδί στο σχολείο ή στο σχολικό.
● Μην επεκτείνετε τις καλοκαιρινές διακοπές σας και τη «χαλαρή» ζωή μέχρι την τελευταία μέρα πριν αρχίσει το σχολείο. Δώστε ένα χρονικό διάστημα, μερικών ημερών τουλάχιστον, για να προσαρμοστεί το παιδί σας στους ρυθμούς της «καθημερινής» σας ζωής.
● Προσαρμόστε το «πρόγραμμα ύπνου» του παιδιού σταδιακά στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς σας.
● Περιορίστε σταδιακά τις καλοκαιρινές βόλτες και εξόδους προς το τέλος του καλοκαιριού για να μη βγάζει το παιδί το συμπέρασμα πως «τώρα που άρχισε το σχολείο τελείωσαν οι βόλτες», αλλά περάστε το μήνυμα πως «αφού τελείωσαν οι διακοπές και οι βόλτες, πάμε σχολείο».
Τι πρέπει να προσέξουν οι γονείς τις πρώτες μέρες στον παιδικό σταθμό αλλά και στη συνέχεια;
● Καλό θα ήταν, ιδιαίτερα αν το παιδί πηγαίνει για πρώτη χρονιά στον παιδικό σταθμό, να μην έχετε επαγγελματικές υποχρεώσεις τις πρώτες μέρες της προσαρμογής του. Με αυτό τον τρόπο μπορείτε να παρευρίσκεστε τις πρώτες μέρες μετά από τον αποχαιρετισμό από το παιδί σε ένα χώρο του σχολείου εκτός της τάξης του παιδιού, όπου μπορεί να σας φέρουν το παιδί όταν οι δασκάλες του το θεωρούν σκόπιμο. Επίσης μπορεί να επιστρέφει το παιδί νωρίτερα με το σχολικό στο σπίτι του όταν κρίνεται απαραίτητο και να μη νιώθει «υποχρεωμένο» να μείνει.
● Το παιδί θα βοηθηθεί αρκετά στην προσαρμογή του αν η παραμονή του είναι αρχικά μικρής διάρκειας και συμπεριλαμβάνει το χρονικό διάστημα του διαλείμματος στην αυλή.
● Όταν υπάρχει δυνατότητα μεταφοράς του παιδιού με σχολικό λεωφορείο, καλό θα ήταν να γίνεται αρχικά μόνο η επιστροφή στο σπίτι με το σχολικό έτσι ώστε το παιδί να συνδυάζει το λεωφορείο με το ευχάριστο γεγονός της αντάμωσης με τη μαμά και το μπαμπά. Έτσι θα του είναι πιο εύκολο να το «εμπιστευτεί» και σιγά-σιγά να νιώσει άνετα με αυτό το μέσο και για τις υπόλοιπες διαδρομές.
● Ο αποχαιρετισμός
Αυτή είναι πραγματικά η πιο δύσκολη στιγμή! Για να αντιμετωπίζουν οι γονείς σωστά τις αντιδράσεις του παιδιού τους θα πρέπει να συνειδητοποιούν ότι είναι πολύ φυσιολογικό ένα παιδί να κλάψει τη στιγμή που θα το αποχαιρετίσει ο γονέας του και μάλιστα όχι μόνο τις πρώτες μέρες, αλλά ίσως και τις επόμενες εβδομάδες ή κάποια μέρα μετά από μήνες. Το κλάμα στον αποχαιρετισμό δείχνει το δέσιμο του παιδιού με τον γονέα και γι’ αυτό το λόγο θεωρείται ως ένα υγιές σημάδι που εκφράζει ένα παιδί το οποίο αποχωρίζεται το γονέα του.
Το ίδιο ισχύει και για άλλες αντιδράσεις αποχωρισμού, όπως π.χ. εκφράσεις θυμού ή παλινδρόμησης, δηλ. να συμπεριφέρεται σαν ένα παιδί μικρότερης ηλικίας. Μην καθυστερήσετε τον αποχαιρετισμό και την αποχώρησή σας, αν βλέπετε ότι το παιδί σας κλαίει και δεν σας αφήνει να φύγετε. Με το να επεκτείνετε τον αποχαιρετισμό υπερβολικά, το μόνο που θα γίνει είναι να παρατείνετε την αγωνία και να εντείνετε το άγχος και την ανασφάλεια και των δυο σας. Είναι προτιμότερο να επισπεύσετε την αποχώρησή σας, να το χαιρετίσετε και να φύγετε κρατώντας σταθερή στάση ή να πηγαίνετε σε ένα χώρο στο σχολείο στον οποίο δε σας βλέπει το παιδί, όπου περιμένετε να σας ενημερώσει η δασκάλα για το πώς είναι το παιδί σας λίγο αργότερα. Μη φύγετε «στα κρυφά» όταν είναι απασχολημένο με κάτι χωρίς να αποχαιρετίσετε το παιδί σας γιατί θα ταραχθεί όταν ανακαλύψει ότι το «αφήσατε μόνο του» και έτσι διαταράσσεται η εμπιστοσύνη του στους γονείς του και δημιουργείται περισσότερη ανασφάλεια. Αντιθέτως, αναπτύξτε μια τρυφερή και σύντομη «δική σας» ρουτίνα αποχαιρετισμού εκφράζοντας σιγουριά και αποφασιστικότητα. Τις πρώτες μέρες θα ήταν καλό να μείνει το παιδί για λίγες ώρες μόνο και να αυξηθεί η παραμονή του σταδιακά ώσπου να φτάσει σε ένα επιθυμητό ωράριο το οποίο θα ήταν καλό να μη αλλάξει χωρίς να υπάρχει κάποιος σημαντικός λόγος. Αν το παιδί έχει μεγάλη δυσκολία να αποχωριστεί τον έναν γονέα, καλό θα ήταν να το πηγαίνει ο άλλος γονέας τις πρώτες μέρες στο σχολείο έτσι ώστε να μειωθούν όσο γίνεται οι έντονες αντιδράσεις του.
● Να είστε κοντά στο παιδί σας ιδιαίτερα σε αυτή την περίοδο προσαρμογής σε μια καινούργια καθημερινότητα, ακούγοντας τα βιώματα που μοιράζεται μαζί σας, τις σκέψεις του και τα συναισθήματά του και κουβεντιάζοντας μαζί του τις εμπειρίες του, είτε αυτές αφορούν νέες γνώσεις, τις παρέες και τα παιχνίδια που έπαιζε είτε αφορούν αισθήματα αγωνίας, άγχους ή λύπης.
● Το παιδί μπορεί να προσαρμόζεται στην αρχή πολύ εύκολα και να παρουσιάζει συμπεριφορές αντίδρασης μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως δεν έχει συμβεί κάτι δυσάρεστο στο σχολείο, απλά το παιδί έχει συνειδητοποιήσει τη μονιμότητα της καινούργιας κατάστασης και με το κλάμα ή άλλες αντιδράσεις δοκιμάζει κατά πόσο έχει τη δυνατότητα να ανατρέψει αυτή την πραγματικότητα. Οι γονείς σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να κρατήσουν μια σταθερή συμπεριφορά επιμένοντας στη συνέχιση της παραμονής του παιδιού εκεί και μετά από λίγες μέρες θα επανέλθει ο αρχικός του ενθουσιασμός για το σχολείο του και σταδιακά το παιδί θα αντιληφθεί ότι απέκτησε έναν ακόμη δικό του χώρο, το σχολείο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι στερείται τους γονείς του.
● Τα παιδιά μπορεί να μη γνωρίζουν την ώρα, αλλά ξέρουν να συνδυάζουν την αποχώρησή τους με συγκεκριμένα γεγονότα, όπως π.χ. την αποχώρησή τους πριν από το μεσημεριανό γεύμα ή μετά από την αποχώρηση κάποιου συγκεκριμένου φίλου τους κ.τ.λ. Γι’ αυτό το λόγο θα ήταν καλό, τουλάχιστον στην περίοδο της προσαρμογής, να μη γίνονται αλλαγές στην ώρα αποχώρησης ή προσέλευσης χωρίς λόγο. Επίσης καλό θα ήταν να αποφύγετε να πηγαίνετε το παιδί σας στο σχολείο πολύ αργότερα το πρωί από τα άλλα παιδιά ή να το παίρνετε αρκετά νωρίτερα γιατί έτσι δε συμμετέχει σε όλες τις ομαδικές δραστηριότητες και εξασκείται λιγότερο σε σημαντικές δεξιότητες.
Οι γονείς λοιπόν συμβάλλουν καθοριστικά στην ομαλή ένταξη του παιδιού τους στο σχολείο. Με τη στάση τους, μπορούν να το βοηθήσουν να προσαρμοστεί σε αυτή την καινούργια του καθημερινότητα, που θα του προσφέρει μεγάλη χαρά και έναν καινούργιο κόσμο γεμάτο από πρωτόγνωρα ερεθίσματα, εμπειρίες και βιώματα.
