Ξεσπάσματα θυμού στη νηπιακή ηλικία: Τι είναι το tantrum & πως το αντιμετωπίζουμε;

Λένα Γατσή

Σίγουρα σαν γονείς έχουμε βρεθεί σε δύσκολη θέση από κάποια άσχημη συμπεριφορά  σε δημόσιο  χώρο  που έχει εκφράσει το παιδί μας. Οι εκρήξεις θύμου και τα ξεσπάσματα γιατί φύγαμε από την παιδική χαρά ή γιατί δεν του αγοράσαμε   το αγαπημένο του παιχνίδι  όταν εκείνο ήθελε  είναι αρκετά συχνές ειδικότερα στη νηπιακή ηλικία.

Η σελίδα στο Facebook Parentness, μετέφρασε ένα κείμενο της Naomi Aldort το οποίο περιγράφει για ποιον λόγο τα νήπια έχουν τόσο συχνά ξεσπάσματα θυμού αλλά και πως μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε. Διαβάστε παρακάτω:

Και να που βρισκόμαστε καταμεσής της εποχής των tantrums (ξεσπάσματα θυμού οργής).

Είναι τρομακτικά και η μάχη είναι άνιση. Εμείς, οι ενήλικες, έχουμε μάθει μέσα στα χρόνια πόσο ακριβώς συναίσθημα αντιστοιχεί σε διαφορετικές περιπτώσεις ματαιώσεων. Τα νήπια  στέκονται απέναντι μας με το συναίσθημα στο 100%, επειδή το καλαμάκι είναι ροζ και όχι πράσινο.

Πριν να μιλήσουμε για “τακτικές επιβίωσης”, ας μιλήσουμε πρώτα λίγο για τον εγκέφαλο.

Στον εγκέφαλό μας έχουμε ένα μικρό κομματάκι σε σχήμα αμυγδάλου, το οποίο ονομάζεται αμυγδαλή. Η δουλειά του έχει να κάνει με την  έκφραση των συναισθημάτων – ιδιαιτέρως του φόβου και το θυμό (των δύο πιο σημαντικών για την επιβίωσή μας).

Διαβάστε ακόμα Επιθετικότητα στα παιδιά: 7 λύσεις για να την αντιμετωπίσετε & οι συμβουλές ψυχολόγου!

Είναι αυτό το σημείο του εγκεφάλου μας, που μας επιτρέπει καμιά φορά να δράσουμε πριν να σκεφτούμε (για παράδειγμα, όταν σταματάμε απότομα ακριβώς πριν ένα αυτοκίνητο – που ποτέ δεν είδαμε στα αλήθεια – παραλίγο να μας χτυπήσει).

Μπορεί – αν χρειάζεται – να “αρπάξει” τον έλεγχο από το αναλυτικό, λογικό κομμάτι του εγκεφάλου, που παίρνει αποφάσεις και είναι, σχεδόν, ολοκληρωτικά ανεπτυγμένο κατά τη γέννα.

Από την άλλη, το κομμάτι του εγκεφάλου που ρυθμίζει την αμυγδαλή και μας επιτρέπει να έχουμε έλεγχο πάνω στις αντιδράσεις μας (ο πρωμετωπιαίος φλοιός). Αναπτύσσεται περίπου ΣΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΤΩΝ 25 – και το μεγαλύτερο κομμάτι της ωρίμανσης και της ανάπτυξης του συμβαίνει στην εφηβεία.

Αυτό, λοιπόν, για το οποίο προσπαθώ να σας πείσω, είναι ότι τα νήπια μας δεν έχουν πρακτικά κανέναν έλεγχο πάνω στις έντονες συμπεριφορές τους που συνοδεύουν τα δύσκολα τους συναισθήματα.

Τα tantrums συχνά ξεκινούν όταν ένα παιδί νιώθει ανήμπορο (το συναίσθημα της ανημποριάς συχνά εκφράζεται με οργή):

🤯 ανημποριά επειδή δεν είχε την ευκαιρία να αποφασίσει τι χρώμα καλαμάκι θα πάρει

🤯 ανημποριά επειδή δεν κατάφερε να βάλει τα παπούτσια του μόνο του

🤯 ανημποριά να καταλάβει γιατί πρέπει να σηκωθεί να φύγει, ενώ ακόμα περνάει τόσο καλά.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, νιώθουν ακόμα περισσότερη ανημποριά όταν βιώνουν ένα tantrum, γιατί εκείνη τη στιγμή δεν έχουν κανέναν έλεγχο πάνω συμπεριφορά τους. Έτσι το tantrum, κατά κάποιο τρόπο, ταΐζει τον εαυτό του.

OΚ. Τώρα τα μάθατε όλα αυτά. Και?

Αυτή η γνώση εμένα με έχει βοηθήσει πολύ στο να μπορώ να διατηρώ την ενσυναίσθηση μου προς την κόρη μου κατά τη διάρκεια των tantrum της.

Και πιο σημαντικά, με έχει βοηθήσει να καταλάβω ότι η συμπεριφορά της δεν έχει να κάνει με μένα – και έτσι δεν το παίρνω προσωπικά, το οποίο με βοηθάει να μη θυμώνω.

Επιπλέον, είναι ευκολότερο για μένα να συνειδητοποιήσω ότι δεν προσπαθεί να με χειριστεί, να με εκμεταλλευτεί, για να πάρει αυτό που θέλει, αλλά ότι πραγματικά δυσκολεύεται πολύ να διαχειριστεί αυτό που της συμβαίνει.

“Ναι, ναι.. οκ! Αλλά τι ΚΑΝΩ όταν το νήπιο μου έχει ένα tantrum?”

Χμ… Φαινομενικά σχεδόν τίποτα. Το tantrum πρέπει να κάνει τον κύκλο του και να φτάσει στο φυσικό του τέλος, να ξεθυμάνει.

Μένουμε στο πλάι τους. Βεβαιωνόμαστε ότι δεν θα χτυπήσουν τα ίδια ή ότι δε θα χτυπήσουν κάποιον άλλον κατά τη διάρκεια της οργής τους. Τους λέμε με τα λόγια μας και με το σώμα μας, ότι είμαστε εκεί, ότι δεν είναι μονά.

Μπορούμε να προσπαθήσουμε να τα αγγίξουμε, να δούμε αν μία αγκαλιά θα βοηθούσε – παρόλα αυτά πολλά παιδιά δεν επιθυμούν να τα αγγίζουμε όταν έχουν ένα tantrum.

Διαβάστε ακόμα “Μην ξεκινήσετε με την τρίτη φράση” -Ένα κόλπο που μαθαίνει στο παιδί να διαχειρίζεται τα νεύρα του

Σε καμία περίπτωση δεν προσπαθούμε να εκλογίκευσουμε την κατάσταση και δεν προσπαθούμε να εξηγήσουμε – όπως σας είπα το λογικό κομμάτι του εγκεφάλου, εκείνη τη στιγμή, κρατιέται αιχμάλωτο από την αμυγδαλή.

ΓΙΑ ΚΑΝΕΝΑΝ λόγο και ΠΟΤΕ δεν τους λέμε ότι ο λόγος για τον οποίο κλαίνε και οργίζονται δεν αξίζει. Κάνουμε ακριβώς το αντίθετο: επιβεβαιώνουμε την εγκυρότητα της εμπειρίας τους.

Μπορούμε να τους λέμε ξανά και ξανά ότι καταλαβαίνουμε ότι δυσκολεύονται πολύ.

Ότι είναι πολύ άδικο που χρειάζεται να σταματήσουν να παίζουν επειδή πρέπει να πάμε για ψώνια.

Ότι καταλαβαίνουμε, θέλανε τόσο πολύ ένα πράσινο καλαμάκι! Ότι θα είμαστε εκεί μαζί του, για όσο χρειάζονται, έτσι ώστε να κλάψουν όσο θέλουν.

Αυτή η διαδικασία της επιβεβαίωσης είναι ένας τρόπος να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν τι τους συμβαίνει και σιγά-σιγά να ανακτήσουν τον έλεγχο ξανά.

Σας προειδοποιώ όμως! Η επιβεβαίωση πολύ συχνά καταλήγει σε ακόμα περισσότερο κλάμα και ακόμα περισσότερες φωνές στην αρχή, γιατί επικοινωνεί στα παιδιά μας ότι στα αλήθεια τα καταλαβαίνουμε και ότι είναι ασφαλή να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.

Αφού όλη η μαζεμένη συναισθηματική πίεση που νιώθουν απελευθερώθει, τότε, τις περισσότερες φορές, είναι σαν να γυρίζει ένας διακόπτης: το tantrum σταμάτα και προχωρούν σαν να μη συνέβη τίποτα.

Νομίζω όλοι θα συμφωνήσουμε ότι το πιο δύσκολο κομμάτι του να διαχειριστείς το παιδί όταν κλαίει και οργίζεται, είναι η πολύ έντονη επιθυμία μας να το κάνουμε να περάσει, να τα παρηγορήσουμε πάση θυσία. Αλλά αυτός δεν είναι ο σωστός τρόπος.

Τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν ότι εμείς, οι γονείς τους, μπορούμε να διαχειριστούμε τα δύσκολα τους συναισθήματα, ότι δεν μπορούν να μας τρομάξουν.

Οτι μπορούμε ακόμα να τα αγαπάμε και να τους δείχνουμε την αγάπη μας ακόμα και όταν η συμπεριφορά τους είναι πραγματικά δύσκολη, ότι εμπιστευόμαστε ότι μπορούν να αντέξουν τον πόνο και να βγουν από την άλλη μεριά.

Διαβάστε ακόμα Βασικές συμβουλές παιδιάτρων για ασφαλή και χαρούμενα μωρά! Βασικά λάθη που κάνουν πολλοί γονείς

Αν αντιδράσουμε με πανικό στο tantrum και κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας για να το σταματήσουμε, αντί να του επιτρέψουμε να κάνει τον κύκλο του.

Τότε αυτό το οποίο είναι πιθανό να μάθουν τα παιδιά μας, είναι ότι χρειάζεται να παίρνουν τα συναισθήματα πολύ στα σοβαρά, να τα φοβούνται – ότι τα έντονα συναισθήματα και ο πόνος πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγονται, αντί να βιώνονται σαν ένα ακόμη μέρος της ζωής τους.

“οι ισχυροί άνθρωποι δεν είναι αυτοί που η ζωή τους ρέει χωρίς πόνο, αλλά εκείνοι που έχουν τη δύναμη να προχωρούν μέσα από τον πόνο και να βγαίνουν πλουσιότεροι στην άλλη μεριά” – Naomi Aldort

• θυμός
• παιδικη ψυχολογια