Λένα Γατσή
Σαν σήμερα, στις 23 Ιουνίου του 1996 άφησε τη τελευταία του πνοή ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ , ο "Ανδρέας" του λαού και του ρητορικού πολιτικού λόγου
Σαν σήμερα πριν από 29 χρόνια πέθανε ένας από τους μεγαλύτερους πολιτικούς ρήτορες της χώρας μας. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ιδρυτής του κόμματος ΠΑΣΟΚ, κατάφερε με το πολιτικό του έργο, αλλά και την αυθεντικότητα του, να κερδίσει τον ελληνικό κόσμο και να αφήσει αναλλοίωτο το στίγμα του στη χώρα μας. Μέχρι και σήμερα τον θυμόμαστε και τον μνημονεύουμε όλοι μας, ως έναν ηγέτη που σημάδεψε την Ελλάδα.
Κυριακή 23 Ιουνίου το 1996 ήταν όταν ο Ανδρέας Παπαναδρέου άφησε τη τελευταία του πνοή, σε ηλικία 77 ετών, δίνοντας συγχρόνως κι ένα τέλος στη πολιτική του πορεία, που μέχρι και σήμερα έχει αφήσει ιστορία.
29 χρόνια μετά το θάνατο του, η Ελλάδα επιμένει να τον θυμάται και να τον μνημονεύει για το μεγάλο και σπουδαίο έργο του, και φυσικά, για την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ . Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε το χάρισμα να μαγεύει τα πλήθη με το πολιτικό του λόγο. Όμοιος του πατέρα του, Γεώργιου, ο Ανδρέας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους ρήτορες της χώρας μας.
Το παράδοξο με τη προσωπικότητα του ήταν το γεγονός ότι εκτός από τη συμπάθεια και την αγάπη των Ελλήνων πολιτών, είχε καταφέρει να κερδίσει και τον σεβασμό όλων των πολιτικών του αντιπάλων, που παρά τις διαφορετικές του θέσεις και πεποιθήσεις, καμάρωναν να τον ακούν να ρητορεύει. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που είχε χαρακτηριστεί ως “λαοπλάνος”.
Τα άτομα που συναντήθηκε την τελευταία ημέρα της ζωής του
Ο Τηλέμαχος Χυτήρης, ήταν ο άνθρωπος εκείνος που είχε τη τιμή να κλείσει τα μάτια του Ανδρέα Παπανδρέου στις 23 Ιουνίου το 1996 στις 21.00 η ώρα. Ο Κ. Χυτήρης, μαζί με τον Νίκο Αθανασάκη, ήταν εκείνοι που είχαν αναλάβει να συντάξουν το κείμενο της ομιλίας του για το επικείμενο συνέδριο που θα παρευρισκόταν ο Ανδρέας.
«Το βράδυ εκείνο στο σπίτι του είχε επισκέψεις και δεν προλάβαμε. Μας είπε να ξαναπάμε την επομένη, που δυστυχώς δεν υπήρξε ποτέ. Αφού δεν είχε την έγκρισή του το κείμενο εκείνο, δεν δόθηκε και στη δημοσιότητα, όπως ήταν και το σωστό» είχε πει χαρακτηριστικά ο Τηλέμαχος Χυτήρης.
Η κηδεία του έγινε τρεις μέρες αργότερα στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών με τιμές εν ενεργεία αρχηγού κράτους. Οι κεντρικοί δρόμοι είχαν κλείσει από νωρίς, ενώ και στρατιωτικά αγήματα είχαν παραταχθεί έξω από τη Μητρόπολη Αθηνών, προσδίδοντας ακόμη περισσότερο κύρος στη νεκρώσιμη ακολουθία. Από νωρίς το μεσημέρι εκείνης της ημέρας, λαοθάλασσα πλημμύρισε το σημείο, προκειμένου να μπορέσουν να ασπαστούν και να αποχαιρετήσουν τον τεράστιο ηγέτη.
Η αιτία θανάτου του
Ο Δημήτρης Κρεμαστινός πολλά χρόνια αργότερα, και συγκεκριμένα το 2019, αψηφώντας το ιατρικό απόρρητο αποκάλυψε σε άρθρο ποια ήταν η πραγματική αιτία που έκοψε το νήμα της ζωής του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ
«Έζησε μετά την έξοδο από το Ωνάσειο περίπου 6 μήνες, αφού προηγουμένως είχε παραιτηθεί από την πρωθυπουργία. Τις τελευταίες ημέρες της ζωής του και ενόψει του Συνεδρίου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. υφίστατο ένα διαρκές stress με το δίλημμα εάν θα πρέπει ή όχι να παραστεί στο συνέδριο. Το γεγονός αυτό πιθανόν να συνδέεται με την καρδιακή ανακοπή που υπέστη 4 ημέρες προ του συνεδρίου. Στη σταδιοδρομία μου, ουδέποτε αντιμετώπισα έναν άλλο άρρωστο με ανάλογα προβλήματα».
Από την Χίο στην Αθήνα
Ο Ανδρέας Παπανδρέου γεννήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου του 1919 στην Χίο. Υπήρξε γιος του Γενικού Διοικητή Αιγαίου τότε και μετέπειτα πρωθυπουργού, Γεωργίου Παπανδρέου, και της Σοφίας Μινέικο, κόρη Πολωνού αριστοκράτη. Μεγάλωσε στην Αθήνα και φοίτησε στο Κολλέγιο Αθηνών.
Σε ηλικία 15 ετών δημιούργησε το Μαρξιστικό περιοδικό «Ξεκίνημα», δημοσιεύοντας πολλά κείμενα για τον Σοσιαλισμό. Το υπουργείο Παιδείας, ύστερα από παρέμβαση της δεξιάς εφημερίδας «Εστίας», διέταξε ανακρίσεις και οι μαθητές που είχαν παρεκτραπεί, τιμωρήθηκαν με κακή διαγωγή στο ενδεικτικό τους.
Το 1964 εκλέχθηκε πρώτη φορά βουλευτής με την «Ένωση Κέντρου». Μετείχε στην κυβέρνηση του πατέρα του ως υπουργός Προεδρίας και αργότερα ως αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού. Την διετία της πολιτικής αστάθειας 1965-67, κατάφερε να κερδίσει την συμπάθεια των πρώην ΕΑΜιτών και ΕΛΑΣιτών, των οποίων, φυσικά, την εμπιστοσύνη δεν έχασε ποτέ. Ωστόσο, η Αριστεράς δεν τον έβλεπε με καθόλου καλό μάτι, γεγονός, βέβαια, που δεν τον επηρέαζε, καθώς τα συναισθήματα ήταν αμοιβαία.
Με το ξέσπασμα της δικτατορίας συνελήφθη, αλλά αφέθηκε ελεύθερος οκτώ μήνες αργότερα, μετά από παρέμβαση διανοούμενων και πολιτικών στον πρόεδρο των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον. Στις αρχές του 1968 έφυγε από την χώρα και πήγε στην Στοκχόλμη, όπου ίδρυσε το ΠΑΚ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα), που έδρασε αντιδικτατορικά στο εξωτερικό.
Η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ και το 48,1% του 1981
Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974, ο Ανδρέας Παπανδρέου ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ . Στις 17 Νοεμβρίου, οδήγησε το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές, λαμβάνοντας 13,58% και 12 έδρες στη Βουλή. Στην πολιτική του θα ξεκινήσει να επικρατεί η αντιαμερικανική και αντιΝΑΤΟϊκή χροιά.
Το 1977, το ΠΑΣΟΚ θα γίνει αξιωματική αντιπολίτευση λαμβάνοντας ποσοστό 25,34% και 93 βουλευτές. Μετά από μεγάλο πολιτικό αγώνα, το ΠΑΣΟΚ κατάφερε τελικά να έρθει στην εξουσία το 1981, την «ώρα της αλλαγής», όπως είχε ονομαστεί, λαμβάνοντας ποσοστό που άγγιξε το 48,1%. Η έννοια της «Αλλαγής», βρισκόταν στο γεγονός πως ύστερα από μια μακρά περίοδο δεξιάς κυβέρνησης, την εξουσία πήρε ένα κόμμα που διέπεται από τις αρχές του Σοσιαλισμού.
Η προεκλογική εκστρατεία του Α. Παπανδρέου στηρίχτηκε σε συνθήματα όπως «Εδώ και τώρα αλλαγή» και «Η Ελλάδα στους Έλληνες», ενώ ο ίδιος φρόντιζε να βρίσκεται κοντά στους πολίτες, και ιδιαίτερα στα λαϊκά στρώματα. Για του λόγου το αληθές, ακόμη και οι αντίπαλοι του συνήθιζαν να τον προσφωνούν με το μικρό του όνομα, «Ανδρέας».
Το 1985 το ΠΑΣΟΚ κερδίζει ξανά τις εκλογές. Όμως 3 χρόνια αργότερα θα ξεσπάσει το σκάνδαλο Κοσκωτά, στο οποίο κατηγορήθηκαν για ενεργή συμμετοχή στελέχη της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανόμενου και του Ανδρέα Παπανδρέου.
Στις εκλογές του 1989 θα ηττηθεί, αλλά το ΠΑΣΟΚ δεν θα εγκαταλείψει τον αγώνα. Αντίθετα, 4 χρόνια μετά, το 1993 θα καταφέρει να ξαναμπει δυναμικά στην εξουσία . Απαλλαγμένος από τις κατηγορίες του σκανδάλου Κοσκωτά, επέστρεψε θριαμβευτής και έλαβε 47%.
Η πολιτική ένταση των προηγούμενων χρόνων, όμως, θα αποβεί μοιραία για τη κατάσταση της υγείας του. Στις 21 Ιουνίου του 1995, θα εισαχθεί στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο εσπευσμένα. Αυτό θα αποτελέσει και την αρχή του τέλους του, αφού έπειτα από αλλεπάλληλες πιέσεις που δεχόταν, τον Ιανουάριο του 1996 παραιτήθηκε των καθηκόντων του, αφού όπως υποστήριζαν αντίπαλοι και μη “Τα προβλήματα της χώρας δεν μπορούσαν να περιμένουν’.
Οι γυναίκες που πέρασαν από τη ζωή του
Ο Ανδρέας Παπανδρέου παντρεύτηκε τρεις φορές. Ασφαλώς, αυτό δεν σημαίνει πως στο ενδιάμεσο των γάμων του, δεν είχε γνωρίσει δεκάδες άλλες γυναίκες. Μη ξεχνάμε, άλλωστε, πως μέχρι και σήμερα, αποτελεί το μοναδικό Έλληνα πρωθυπουργό που απασχόλησε την επικαιρότητα με τις εξωσυζυγικές του σχέσεις, ακόμη και τα χρόνια της πρωθυπουργίας του. Αν και οι πιο πολλοί γνωρίζουν για τους γάμους του με τη Μαργαρίτα Τσαντ και τη Δήμητρα Λιάνη, εκείνος είχε παντρευτεί για πρώτη φορά πολύ νωρίτερα με τη Χριστίνα Ρασσιά.
Ο γάμος τους στις ΗΠΑ διήρκεσε από το 1941 έως το 1951 και διαλύθηκε όταν ο Ανδρέας αποφάσισε να μετατρέψει σε νόμιμη την παράνομη σχέση του με την Αμερικανίδα Μαργαρίτα, την οποία είχε γνωρίσει το 1948. Μαζί της θα αποκτήσει τέσσερα παιδιά, τον Γιώργο (πρωθυπουργός της Ελλάδος από το 2009 με το ΠΑΣΟΚ), τη Σοφία, τον Νίκο και τον Αντρίκο.
Το 1985 θα γνωρίσει την αεροσυνοδό του πρωθυπουργικού αεροσκάφους Δήμητρα Λιάνη με την οποία διατηρούσε σχέση από τον Ιούλιο του 1986, όπως αναφέρουν δημοσιεύματα της εποχής. Η σχέση τους έγινε ευρέως γνωστή όταν το 1988, ο Ανδρέας Παπανδρέου νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο Χέρφιλντ του Λονδίνου και η Δήμητρα Λιάνη ήταν μαζί του και του συμπαραστάθηκε, φροντίζοντάς τον καθ’ όλη αυτή την περίοδο. Παντρεύτηκαν τον Ιούλιο του 1989, αφού χώρισε από την Μαργαρίτα Τσάντ.