Villa Diodati: Οι αληθινές σκοτεινές ιστορίες που ενέπνευσαν τον «Φρανκεστάιν» και τον «Βρικόλακα». Η Villa Diodati το σπίτι του λόρδου Βύρωνα στη λίμνη της Γενεύης, έχει συνδεθεί άρρηκτα με με δύο από τις εμβληματικές ιστορίες λογοτεχνικού τρόμου και μια φυσική καταστροφή. 16 Ιουνίου 1816 η περίεργη χρονιά, που θα μείνει στην ιστορία ως “το έτος χωρίς καλοκαίρι” ήταν η χρονιά που γέννησε θαύματα γύρω από το τζάκι της Βίλας Ντιοντάτι.
Δείτε ακόμα: Grigory Perelman: Η ιδιοφυΐα που έλυσε τον γρίφο που παρέμενε ανεπίλυτος για έναν αιώνα και αρνήθηκε το ποσό του 1.000.000 δολαρίων
Ποιες ήταν αυτές οι «γερμανικές ιστορίες» που είχαν αυτήν την υποδόρια επιρροή στην εξέλιξη της λογοτεχνίας τρόμου; Μια έκδοση-ντοκουμέντο ιστορικής σημασίας, αφού είναι η πρώτη, σε παγκόσμια κλίμακα, από το 1813!
Η ιστορία του τρόμου χάνεται στα βάθη του χρόνου και μάλλον πρέπει να αναζητηθεί στην προϊστορική περίοδο. Άλλωστε, συνδέεται με το στοιχείο του τερατώδους που χαρακτήριζε το περιβάλλον: γιγάντια ζώα, οικολογικές ανακατατάξεις, ανεξήγητα ουράνια φαινόμενα. Μέσα σε αυτό το ακατανόητο και ανεξήγητο περιβάλλον, ο άνθρωπος, αδυνατώντας να δώσει λογικές εξηγήσεις σε φαινόμενα που τον ξεπερνούσαν, επιστράτευε τη φαντασία του για να δώσει ένα σχήμα και κάποιο νόημα στην αλλόκοτη καθημερινότητά του.
Αυτός ο πανταχού παρών τρόμος, ελλείψει γνώσεων, θα έδινε υπόσταση στις κάθε λογής προσλήψεις της φαντασίας: Στοιχειά, οιωνοί, μαγεία, μάσκες, όνειρα, αλλοπρόσαλλες ανακαλύψεις και, κυρίως, η μορφή του Διαβόλου, κατέχουν σίγουρα περίοπτη θέση. Όπως και να ’χει, το «φανταστικό» εμφανίζεται δυναμικά σε περιόδους που παρατηρούνται ρήγματα και αναταραχές -πόλεμοι, ασθένειες, κρίσεις- με τη φανταστική λογοτεχνία να μην είναι παρά μια αντανάκλαση της εκάστοτε κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας. Αλίμονο, όμως. Μια πραγματικότητα, ιδωμένη μέσα από ένα παραμορφωτικό κάτοπτρο.
Δείτε ακόμα: John Nash Η τραγική ιστορία και ο θάνατος ενός υπέροχου μυαλού: Η αληθινή ιστορία πίσω από την ταινία “Ένας υπέροχος άνθρωπος
Από τη λογοτεχνία του φανταστικού, ήταν το γοτθικό μυθιστόρημα που κατάφερε να δημιουργήσει -με τέτοια επινοητικότητα- ένα ευφάνταστο θέατρο σκοτεινότητας και δέους. Αυτά τα ρομαντικά αφηγήματα, κυρίως του 18ου αιώνα, διαπνέονται από μυστηριακή ατμόσφαιρα με ευδιάκριτα στοιχεία του υπερφυσικού – φαντάσματα, βρυκόλακες, μάγισσες και δαίμονες.
Αλλά εάν υπάρχει ένα εμβληματικό γοτθικό μυθιστόρημα, δεν μπορεί να είναι άλλο από τον «Kαλόγερο» (1796) του Mάθιου Γκρέγκορυ Λιούις – ένα φαντασμαγορικό και ενίοτε αποτροπιαστικό έργο, που αναπόφευκτα χαρακτηρίστηκε στην εποχή του βλάσφημο. Θα ακολουθήσουν κλασικά συναφή έργα όπως ο «Δράκουλας» (1897) του Mπραμ Στόουκερ, που έμελλε να εκσυγχρονίσει τις παλιές ιστορίες με θέμα τα βαμπίρ, και οι ιστορίες φαντασίας, τρόμου και φρίκης -μεταξύ άλλων- του Άρθουρ Mάχεν, του Σέρινταν Λε Φανού, του Έντγκαρ Άλαν Πόε, του Xάουαρντ Φίλλιπς Λαβκραφτ, με τον τελευταίο να αναδεικνύει όσο ελάχιστοι τη νοσηρή γοητεία του μακάβριου.
Σε κάθε περίπτωση, η λογοτεχνία τρόμου και φαντασίας, σε παγκόσμια κλίμακα, δεν έπαψε ποτέ να αποτυπώνει την ανάγκη του ανθρώπου να ξεπεράσει τις φοβίες και τον εαυτό του, να αναμετρηθεί με το απίθανο, να διερευνήσει το θαυμαστό, να κατανοήσει το παράξενο και να πραγματώσει το -φαινομενικά- αδύνατο.
Δείτε ακόμα: Stanley Hotel: Το ξενοδοχείο που στοίχειωσε τον Stephen King Η αληθινή ιστορία πίσω από την συναρπαστικότερη ταινία θρίλερ όλων των εποχών Λάμψη
Πάντως, μία χρονική συγκυρία-σταθμός σε αυτό το λογοτεχνικό είδος είναι ο Μάιος του 1816, όταν ο λόρδος Μπάιρον, οι Πέρσι Μπις Σέλεϊ και Μαίρη Σέλεϊ, ο Δρ. Τζον Πολιντόρι και η Κλερ Κλέρμοντ, ετεροθαλής αδελφή της Μαίρης και ερωμένη του Μπάιρον, συγκεντρώθηκαν στη Βίλα Ντιοντάτι, στα περίχωρα της Γενεύης. Όμως, η αδιάκοπη βροχή ανάγκαζε τη συντροφιά να μένει μέσα και να διαβάζει ιστορίες από μια παράξενη ανθολογία που έτυχε να βρίσκεται εκεί.
Ήταν ένα βιβλίο με ιστορίες για φαντάσματα, το οποίο ωστόσο τους επηρέασε τόσο έντονα, που αποφάσισαν να κάνουν μεταξύ τους έναν διαγωνισμό συγγραφής ανάλογων αφηγημάτων. Αν και ο διαγωνισμός αυτός σύντομα ναυάγησε, έμελλε να αποτελέσει την πιο… γόνιμη αποτυχία στην ιστορία της φανταστικής λογοτεχνίας: χάρη σε αυτόν θα προέκυπταν δυο αρχετυπικές ιστορίες τρόμου: ο «Φρανκενστάιν» της Μαίρης Σέλεϊ, και ο «Βρικόλακας» του Τζον Ουίλιαμ Πολιντόρι, βασισμένος σε μια ιδέα του Μπάιρον.
Το βιβλίο που τους είχε εντυπωσιάσει, ήταν η αγγλική μετάφραση μιας γαλλικής ανθολογίας, που με τη σειρά της ήταν βασισμένη σε ένα εκτενέστερο γερμανικό έργο. Η αγγλική αυτή εκδοχή δεν επανεκδόθηκε ποτέ, όπως εξάλλου και το γαλλικό της αντίστοιχο. Ώσπου, το 1992, εντοπίστηκε από την αγγλική Gothic Society. Η παρούσα ελληνική μετάφραση που πρωτοεκδόθηκε το 2003, είναι ιστορικής σημασίας, αφού πρόκειται για την πρώτη παγκόσμια παρουσία ολόκληρης της ανθολογίας στα βιβλιοπωλεία από το 1813.
Δείτε ακόμα: Η αληθινή ιστορία πίσω από το Πράσινο Μίλι: O George Stinney το μικρότερο θύμα ηλεκτρικής καρέκλας που καταδικάστηκε χωρίς κανένα στοιχείο σε βάρος του
(Συλλογικό)
Ιστορίες των νεκρών
Μετάφραση: Νίκος Σταμπάκης
Εκδόσεις: Αρχέτυπο
Σελίδες: 238
Είναι γεγονός ότι ενώ οι ευρύτερες επιρροές των Σέλλεϋ, Μπάιρον και Πολιντόρι στη συγγραφή των ιστοριών τους έχουν αναλυθεί διεξοδικά, ελάχιστα έχουν ειπωθεί για το βιβλίο που τους ώθησε να γράψουν ιστορίες τρόμου. Πιθανότατα, γιατί αυτό καθ’ αυτό το βιβλίο υπήρξε ένα είδος «φαντάσματος», λόγω της περίεργης εξαφάνισής του από την εποχή που το διάβασαν στη Βίλα Ντιοντάτι.
Και, όμως, το βιβλίο αυτό δεν ήταν απλώς μία αφορμή, αλλά ένα πρότυπο για τις δικές τους απόπειρες εξιστόρησης, καθώς και μια σκοτεινή πινακοθήκη θεμάτων για τα οποία, πάντως, όλοι τους έδειχναν ιδιαίτερη ευαισθησία. Ποιες ήταν αυτές οι «γερμανικές ιστορίες» που είχαν αυτήν την υποδόρια αν και τόσο καίρια επιρροή στην εξέλιξη της λογοτεχνίας τρόμου; Η παρούσα έκδοση, μέσα από αυτήν την ιδιότυπη ανθολογία, δίνει την απάντηση προς διερεύνηση.
Δείτε ακόμα: Elizabeth Short: Η φρικιαστική αληθινή ιστορία της Μαύρης Ντάλιας Μια δολοφονία που συγκλόνισε τον κόσμο και δεν εξιχνιάστηκε ποτέ
Πάνω απ’ όλα, ωστόσο, σύμφωνα με το popaganda.gr οι ιστορίες αυτές επιφυλάσσουν μία διαχρονική, ανατριχιαστική -θα έλεγε κανείς- γοητεία, αφού ιχνηλατούν ποικιλοτρόπως το άγνωστο. Την ίδια στιγμή, οι συγκεκριμένες ζοφερές διηγήσεις αποκρυσταλλώνουν την προαιώνια υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου, τον τρόμο και το δέος που αισθάνεται απέναντι στο αναπόφευκτο τέλος. Και όλα αυτά, συντελούνται με σκηνικό ένα θέατρο δράσης όπου τίποτα δεν είναι αδιανόητο – έναν κόσμο, δηλαδή, στον οποίο η πραγματικότητα, δεν έπαψε ποτέ να ξεπερνάει τη φαντασία…
