Ελένη Πανταζή
Σήμερα τελείται ένα από τα δύο μεγαλύτερα Ψυχοσάββατα της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας. Γιατί τα κόλυβα που φτιάχνονται σήμερα ονομάζονται "χρυσά";
Σήμερα Σάββατο 7 Ιουνίου τελείται ένα από τα μεγαλύτερα Ψυχοσάββατα της Ορθοδοξίας μας, σύμφωνα με το οποίο, οι ψυχές επιστρέφουν πίσω στο Παράδεισο ή τον Άδη, αποχαιρετώντας μας. Γιατί, όμως, τα κόλλυβα που φτιάχνουν σήμερα ονομάζονται “χρυσά”;
Το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής, ένα από τα δύο μεγαλύτερα Ψυχοσάββατα της Ορθοδοξίας, τελείται το Σάββατο 7 Ιουνίου 2025, παραμονή της εορτής του Αγίου Πνεύματος. Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στη μνήμη όλων των κεκοιμημένων, γνωστών και αγνώστων, και αποτελεί κορυφαία πνευματική ευκαιρία για προσευχή και μνημόνευση.
Σύμφωνα με την παράδοση της Εκκλησίας, κατά το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής οι πιστοί μνημονεύουν τις ψυχές από τον Αδάμ έως σήμερα, ζητώντας από τον Θεό να χαρίσει ανάπαυση στους νεκρούς. Η μέρα αυτή διαφέρει από τα υπόλοιπα μνημόσυνα γιατί δεν τελείται για μεμονωμένα πρόσωπα αλλά για όλη την ανθρωπότητα.
Γιατί ονομάζονται «χρυσά» τα κόλλυβα του Ψυχοσάββατου
Το δεύτερο Ψυχοσάββατο του έτους είναι ευρύτερα γνωστό ως «των Χρυσών Κολλύβων». Ο όρος αυτός προέρχεται από παλαιότερη παράδοση που ήθελε οι πιστοί να φέρνουν τα πιο ευπαρουσίαστα και πλούσια κόλλυβα της χρονιάς, με συμβολισμούς αγιοπνευματικούς και έντονη τη μνήμη της Ανάστασης.
Πολλοί πιστεύουν ότι τα «χρυσά κόλλυβα» δεν χαρακτηρίζονται από το κόστος ή τα υλικά, αλλά από τη βαθιά πνευματική αξία της προσφοράς και της συγχώρεσης. Κατά την παράδοση, το βράδυ του Πάσχα οι ψυχές των κεκοιμημένων βγαίνουν ελεύθερες στη γη και επιστρέφουν στους τόπους που αγάπησαν. Το Ψυχοσάββατο λειτουργεί ως πνευματικός αποχαιρετισμός, μια πράξη αγάπης και τιμής για τον καθένα που πέρασε στην αιωνιότητα.
Η σημασία της μνήμης και της προσευχής
Τα Ψυχοσάββατα καθιερώθηκαν ως συλλογικά μνημόσυνα της Εκκλησίας, προκειμένου να τιμηθούν ακόμη και όσοι δεν έχουν κάποιον να τους μνημονεύει. Η Εκκλησία, μέσω της ευχής «Αιωνία η μνήμη», αναλαμβάνει την προσευχή για κάθε ψυχή.
Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος υπενθυμίζει κάθε χρόνο τη σημασία των Ψυχοσάββατων, επισημαίνοντας ότι η μνημόνευση νεκρών δεν είναι μια θρησκευτική υποχρέωση, αλλά μια έκφραση πίστης στην Ανάσταση και στην ελπίδα της αιωνίου ζωής.
Πώς προσφέρουμε τα κόλλυβα
Τα κόλλυβα παρασκευάζονται με σεβασμό και μεταφέρονται στην Εκκλησία είτε την Παρασκευή στον Εσπερινό, είτε ανήμερα το Σάββατο το πρωί για να διαβαστούν στην Θεία Λειτουργία. Είναι σημαντικό να μην πετάγονται, ούτε να σκορπίζονται σε τάφους, καθώς θεωρούνται ευλογημένα. Αντιθέτως, πρέπει να μοιράζονται με αγάπη και κατάνυξη στους παρευρισκομένους, για τη συγχώρηση των ψυχών.