Φαρμακευτικά εξανθήματα στα παιδιά: Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους και πότε είναι επικίνδυνα για το παιδί;

daddy cool team

Πρόκειται για δερματολογικές παθήσεις στο παιδί, οι οποίες άλλοτε είναι ήπιες με εύκολη θεραπεία και χωρίς κανέναν λόγο ανησυχίας, και άλλοτε μπορεί να γίνουν πιο επικίνδυνες και να απαιτούν μεγάλη προσοχή και άμεση θεραπεία.

Δείτε λοιπόν παρακάτω όσα πρέπει να ξέρετε για τα φαρμακευτικά εξανθήματα στα παιδιά, ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους και τι πρέπει να κάνουν οι γονείς σε περίπτωση που εκδηλώσει το παιδί.

Ο Αλέξης Αλεξόπουλος MD, MRCPCH, Παιδίατρος – Παιδοδερματολόγος, εξειδικευμένος στην Παιδιατρική Δερματολογία στο Νοσοκομείο “Great Ormond St Hospital For Sick Children” του Λονδίνου, εξηγεί στο Υγείαonline.gr, ποια είναι τα χαρακτηριστικά των φαρμακευτικών εξανθημάτων στα παιδιά και πως αντιμετωπίζονται.

Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. σαν φαρμακευτικό εξάνθημα ορίζεται κάθε επιβλαβής, μη σκόπιμη μορφολογική αλλαγή του δέρματος, με ή χωρίς συστηματικές εκδηλώσεις, προερχόμενες από τοπική ή συστηματική χορήγηση φαρμάκων σε δόσεις χρησιμοποιούμενες για πρόληψη, διάγνωση ή θεραπεία νοσημάτων ή τροποποίηση φυσιολογικών λειτουργιών.

Οι ανεπιθύμητες φαρμακευτικές αντιδράσεις (ΑΦΑ) παρουσιάζονται σε 15:1000 παιδιατρικών ασθενών (περιπατητικοί).

Ποσοστό 2.5% ασθενών με ΑΦΑ χρήζουν εισαγωγής. Οι ανεπιθύμητες δερματικές φαρμακευτικές αντιδράσεις (ΑΔΦΑ) αποτελούν το 36% των (ΑΦΑ). Οι ΑΦΑ σε νοσηλευόμενους παιδιατρικούς ασθενείς συμβαίνουν σε ποσοστό (9.5%). Σοβαρές αντιδράσεις παρουσιάζει το 12% του συνόλου των νοσηλευόμενων παιδιών με ΑΦΑ.

Οι ανεπιθύμητες δερματικές φαρμακευτικές αντιδράσεις μπορούν να μιμηθούν κάθε δερματοπάθεια. Το πρόβλημα είναι ότι ένα εξάνθημα μπορεί να προκληθεί από πολλά φάρμακα και επίσης ένα φάρμακο μπορεί να προκαλέσει πολλά εξανθήματα. Οι ΑΔΦΑ διακρίνονται σε απλά ή σοβαρά φαρμακευτικά εξανθήματα.

Δείτε ακόμη:Η πιο πρωτότυπη και ανατρεπτική απόφαση του ελληνικού Δικαστηρίου για μητέρα που δεν εμβολίαζε το παιδί της

Τα απλά φαρμακευτικά εξανθήματα έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:

• Αποτελούν το 95% των δερματικών φαρμακευτικών εξανθημάτων

• Είναι τυπικά για ορισμένα φάρμακα

• Η μορφολογία των βλαβών μπορεί να είναι διαφορετική (ιλαροειδής, οστρακιώδης, κηλιδοβλατιδώδης, κνιδωτική)

• Δεν σχηματίζονται φυσαλίδες ή φλύκταινες (πύον)

• Δεν υπάρχει συμμετοχή άλλων συστημάτων πέρα από το δέρμα

• Συνήθως αυτοπεριορίζονται ή ανταποκρίνονται γρήγορα στη συμπτωματική αγωγή

• Ο ασθενής παραμένει σε καλή γενική κατάσταση.

Τα κηλιδοβλατιδώδη εξανθήματα είναι τα πιο συχνά απλά φαρμακευτικά εξανθήματα. Αρχίζουν συνήθως τη 2η εβδομάδα από την πρωτο-χορήγηση του φαρμάκου. Αποτελούν τις πιο συχνές απλές ανεπιθύμητες δερματικές φαρμακευτικές αντιδράσεις (50-90%). Οφείλονται κυρίως σε Β-λακτάμες, αντισπασμωδικά, μακρολίδες (αντιβιοτικά) και έχουν τυπική μορφολογία όπου πέρα από τον κορμό μπορεί να συμμετέχουν οι παλάμες και τα πέλματα στην εκδήλωσή τους.

Τα σοβαρά φαρμακευτικά εξανθήματα έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:

• Οίδημα προσώπου

• Βλάβες βλεννογόνων και επιπεφυκότα (μάτια)

• Αίσθημα καύσου στους οφθαλμούς και επώδυνο δέρμα

• Γκριζωπές βλάβες δέρματος

• Αποκόλληση της επιδερμίδας / βλάβες διάβρωσης

• Πυρετός

• Συμμετοχή άλλων συστημάτων (ηπατίτιδα, μυοκαρδίτιδα, νεφρίτιδα,λεμφαδενοπάθεια)

• Παθολογικά εργαστηριακά ευρήματα (ηωσινοφιλία, λεμφοκυττάρωση, διαταραχή ηπατικής βιοχημείας)

Κύριοι εκπρόσωποι της κατηγορίας των σοβαρών φαρμακευτικών εξανθημάτων είναι το σύνδρομο Steven’s Johnson και η τοξική επιδερμονεκρόλυση ανάλογα με την επιφάνεια του δέρματος που πάσχει. Χαρακτηριστικά παρατηρείται στοματίτιδα με αιμορραγικές εφελκίδες, διαβρώσεις του βλεννογόνου του στόματος και των γεννητικών οργάνων, πυώδης επιπεφυκίτιδα και φωτοφοβία, σκουρόχρωμες ερυθηματώδεις κηλίδες, δίκην στόχου βλάβες, φυσαλίδες και αποκόλληση επιδερμίδας. Σπανιότερα, μπορεί να παρατηρηθεί αποκόλληση τμημάτων του οισοφάγου και της τραχείας. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι πάσχοντες χρήζουν νοσηλείας και υποστήριξης σε εξειδικευμένο νοσοκομειακό χώρο.

Είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε ότι τα περισσότερα κηλιδοβλατιδώδη εξανθήματα που παρατηρούνται στον παιδιατρικό πληθυσμό είναι λοιμώδους αιτιολογίας και όχι φαρμακευτικής. Τις περισσότερες φορές η ίδια η λοίμωξη (ιογενής ή μικροβιακή) προκαλεί τροποποίηση στο ανοσολογικό σύστημα του παιδιού με αποτέλεσμα την εκδήλωση εξανθήματος. Αν τύχει και χορηγηθεί αντιβίωση σε αυτό το διάστημα τότε μπορεί οι γονείς και ο κλινικός ιατρός να οδηγηθούν σε εσφαλμένα συμπεράσματα για την αιτιολογία του εξανθήματος και να αποδοθεί αυτό σε φάρμακο.

Συμπερασματικά:

1. Γίνεται υπερδιάγνωση αλλεργίας στις β-λακτάμες (πενικιλλίνες)

2. Οι Ιογενείς λοιμώξεις είναι ο κύριος αιτιολογικός παράγοντας εμφάνισης εξανθήματος κατόπιν της χρήσης β-λακταμών στον παιδιατρικό πληθυσμό

3. Τα λοιμώδη εξανθήματα είναι κοινά στην παιδική ηλικία και συχνά οι εκδηλώσεις τους μπορεί να μιμηθούν διάφορα φαρμακευτικά εξανθήματα

4. Η παρουσία πυρετού και εξανθήματος στη παιδική ηλικία έχει εκτενή διαφορική διάγνωση και συχνά ο ρόλος των φαρμάκων μπορεί να υποεκτιμηθεί ή υπερεκτιμηθεί. Χρειάζεται προσεκτική προσέγγιση και λήψη λεπτομερούς ιστορικού

5. Συστήνεται προσοχή στην προσέγγιση των παιδιών με πυρετό και εξάνθημα, προκειμένου να γίνει η ορθή διάγνωση και προτείνεται η συνεργασία μεταξύ διαφορετικών ειδικοτήτων σε περιπτώσεις ισχυρής υποψίας εξανθήματος φαρμακευτικής αιτιολογίας.

Αλέξης Αλεξόπουλος MD, MRCPCH,
Παιδίατρος – Παιδοδερματολόγος
Εξειδικευμένος στην Παιδιατρική Δερματολογία στο
“Great Ormond St. Hospital For Sick Children” Λονδίνο
www.child-derma.gr

Επιμέλεια άρθρου υγείας: Συντακτική Ομάδα Υγείαonline

• εξανθήματα
• παιδια
• φαρμακευτικό εξάνθημα