Είτε είσαι γονιός, είτε εκπαιδευτικός πολλές φορές αναγκάζεσαι να τιμωρήσεις τα παιδιά έτσι ώστε να τους θέσεις όρια και να τα μάθεις να διαχειρίζονται καλύτερα τις καταστάσεις. Υπάρχουν όμως μερικές τιμωρίες που ακόμη κι αν τις χρησιμοποιούσαν ιδιαίτερα πολύ, ακόμη και εκπαιδευτικοί λίγα χρόνια πριν, είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες για τα παιδιά.
Παρακάτω θα δούμε αναλυτικά τις τιμωρίες που χρησιμοποιούν γονείς και εκπαιδευτικοί και πόσο επικίνδυνες ή όχι μπορεί να είναι για τα παιδιά. Άλλωστε, αυτό που θέλουμε είναι να τα κάνουμε υπεύθυνους και ώριμους ενήλικες και όχι, να περάσουμε λανθασμένα μηνύματα στο μυαλό τους.
Για αρχή σαν εκπαιδευτικός θέλω να κάνω μια πολύ σημαντική παρατήρηση. Ο όρος “τιμωρία” είναι λανθασμένος και περνάει πολύ αρνητικά μηνύματα στα παιδιά. Η “τιμωρία” έχει αρνητικό πρόσημο και το μόνο που καταφέρνει, είναι να κάνει τα παιδιά να νιώσουν πολύ άσχημα με τον εαυτό τους και φυσικά να φοβούνται και μόνο στο άκουσμα της λέξης. Εμείς, δεν θέλουμε φοβισμένα παιδιά αλλά παιδιά που να ξέρουν τα όριά τους και βασικούς κανόνες συμπεριφοράς.
Ο σωστός όρος είναι “η συνέπεια των πράξεών τους” . Κάθε μας πράξη – αρνητική ή θετική – έχει μερικές συνέπειες στη ζωή μας, που πολλές φορές οδηγούν την ζωή μας προς το καλύτερο και μερικές φορές προς το χειρότερο. Τα παιδιά λοιπόν πρέπει να καταλάβουν ότι αν σπάσουν το αγαπημένο βάζο της μαμάς επειδή είχαν νεύρα, θα έχουν ως συνέπεια να στερηθούν κι εκείνα το αγαπημένο τους παιχνίδι για ένα μικρό χρονικό διάστημα, όπως στερήθηκε και η μαμά το αγαπημένο της βάζο.
Είναι σημαντικό όμως, να προειδοποιήσουμε πρώτα τα παιδιά αν προβούν σε παρόμοιες ενέργειες και ακόμη κι αν θέλουμε να τους στερήσουμε το αγαπημένο τους παιχνίδι, να τους εξηγήσουμε πρώτα αναλυτικά το γιατί. Παραδείγματος χάρη: ” Έσπασες το αγαπημένο μου βάζο επειδή είχες νεύρα, αντί να έρθεις να μου μιλήσεις όμορφα όπως σου μιλάω κι εγώ. Αυτό έχει ως συνέπεια να στερηθείς το αγαπημένο σου παιχνίδι για μια ώρα, για να δεις πόσο άσχημο είναι να μην έχεις τα αγαπημένα σου αντικείμενα όταν τα θέλεις και όπως τα θέλεις. ” Πάντα με ήρεμο τόνο φωνής και γονατισμένοι στο ύψος τους, για να νιώσουν από τη μια ασφάλεια και αμεσότητα και από την άλλη την αυστηρότητα που θα θέλατε.
Σε αυτό το κείμενο όμως, θα χρησιμοποιήσουμε την λέξη “τιμωρία” για χάρη συντομίας. Σαν εκπαιδευτικοί και γονείς όμως, όταν απευθυνόμαστε στα παιδιά μας, πρέπει να μην την χρησιμοποιούμε καθόλου.
Σωματική βια ως τιμωρία.
Κάτι εντελώς αναχρονιστικό που οι εκπαιδευτικοί πλέον δεν ενστερνίζονται και ευτυχώς και οι περισσότεροι από τους νέους γονείς. Με την σωματική τιμωρία τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν το λάθος τους. Αντίθετα σκέφτονται μόνο το πόσο θα πονέσουν και θα κάνουν οτιδήποτε για να το αποφύγουν. Με λίγα λόγια δημιουργείτε φοβισμένα παιδιά που δεν θα σας έχουν εμπιστοσύνη και θα προτιμούν να σας πουν ψέματα από το να αποκαλύψουν το λάθος τους. Πολλές φορές σαν ενήλικοι είναι επιθετικοί και έχουν βίαια ξεσπάσματα. Τέλος, δεν αναπτύσσουν την ωριμότητα που χρειάζεται για να μάθουν να αναλαμβάνουν τις ευθύνες των πράξεών τους, αφού μια ζωή προσπαθούσαν να κρυφτούν από τον πόνο και μέχρι εκεί.
Απειλές για υπερφυσικά όντα ως τιμωρία. (Φαντάσματα, δράκοι κοκ)
Ως τιμωρία δεν πρέπει ποτέ να αναφέρουμε όντα τα οποία δεν υπάρχουν ή δεν είμαστε σίγουροι αν υπάρχουν. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείτε στο παιδί τον φόβο του άγνωστου και είναι πολλές οι πιθανότητες σαν ενήλικας, να αναπτύξει πολλές φοβίες.
Τεχνική του διαλείμματος ως τιμωρία.
Οι βρεφονηπιοκόμοι χρησιμοποιούν πολύ συχνά αυτή την τιμωρία με τον όρο “Σκεφτούλα” . Είναι συνήθως ένα παγκάκι ή μια καρέκλα κάπως πιο απομακρυσμένη από τα υπόλοιπα παιδιά, όπου το παιδί που υπέπεσε σε αταξία, κάθεται εκεί μέχρι να ηρεμήσει. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχει ιδιαίτερα αποτελέσματα όσων αφορά την ψυχοσύνθεση του, αφού τα παιδιά στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, εξαιτίας της ηλικίας τους, έχουν μικρή μνήμη. Καταλαβαίνουν ότι αυτό που έκαναν είναι λάθος, δεν τους αρέσει που δεν μπορούν να πάρουν μέρος στις δραστηριότητες της τάξης, αλλά όταν σηκωθούν από την Σκεφτούλα λίγο μετά θα έχουν ξεχάσει ο,τι έχει προηγηθεί. Παρόλα αυτά, είναι μια πολύ καλή λύση ανάγκης όταν τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ζωηρά και χαλούν την ροή του μαθήματος. Αν επιλέξετε να την πράξετε και στο σπίτι, πρέπει να μην ξεχνάτε να εξηγείτε στο παιδί για ποιο λόγο το κάνετε, τι σημαίνει αυτό και πόσο θα κρατήσει. Όταν πάλι αποφασίσετε να του δώσετε το “ελεύθερο” να φύγει, είναι καλό να του εξηγήσετε και πάλι, γιατί έγινε ο,τι έγινε.
Απαγόρευση πρόσβασης σε αγαπημένα του αντικείμενα και συνήθειες (τηλεόραση ή παιχνίδι)
Ένα είδος τιμωρίας που αν γίνει σωστά, προσφέρει αποτέλεσμα. Το παιδί μαθαίνει ότι δεν γίνεται να έχει σε αυτή τη ζωή ο,τι του αρέσει αν δεν συμπεριφέρεται σωστά στους άλλους ανθρώπους. Το βοηθάει στο να ωριμάσει αρκεί να γίνεται με τον σωστό τρόπο. Το να στερήσεις από το παιδί σου το αγαπημένο του παιχνίδι δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι ξαπλωμένο παρά τη θέλησή του στο κρεβάτι, χωρίς να ασχολείται με τίποτα. Μπορείς να του δώσεις την επιλογή να διαβάσει ένα βιβλίο ή να ζωγραφίσει. Ηρεμεί, τον ενοχλεί που δεν ασχολείται με αυτό που πραγματικά θέλει αλλά παράλληλα γνωρίζει και την γοητεία άλλων πραγμάτων.
Αντιγραφή η υποχρεωτική αποστήθιση κείμενων ως τιμωρία
Άλλη μια αναχρονιστική μέθοδος που χρησιμοποιούσαν οι εκπαιδευτικοί ακόμη και πριν μόνο 5-6 χρόνια. Περνάει λάθος μηνύματα στο παιδί όσων αφορά την αξία του διαβάσματος και της μόρφωσης. Όταν το παιδί θεωρεί ότι το επιπλέον διάβασμα είναι μόνο τιμωρία και όχι κάτι που του προσφέρει τις βάσεις να αναπτύξει τους πνευματικούς του ορίζοντες, μαθαίνει να μην αγαπάει τα βιβλία και την αξία της νέας πληροφορίας και γνώσης. Δημιουργεί κακούς μαθητές στην καλύτερη των περιπτώσεων και ανθρώπους που δεν ενδιαφέρονται για επιπλέον γνώσεις ως ενήλικες στην χειρότερη.
Στέρηση του αγαπημένου του φαγητού ή γλυκού ως τιμωρία
Μια ιδιαίτερα επικίνδυνη τιμωρία αφού δίνει στα παιδιά το μήνυμα, ότι το φαγητό δεν είναι δικαίωμα κάθε ανθρώπου έτσι ώστε να επιβιώσει, αλλά κάτι που “κερδίζεται” και “χάνεται” ανά πάσα ώρα και στιγμή. Το φαγητό και το νερό είναι βασικά ανθρωπινά δικαιώματα και τα παιδιά πρέπει να αντιληφθούν, ότι ακόμη κι αν έκαναν το χειρότερο έγκλημα στον κόσμο, κανείς δεν είναι σε θέση να τους στερήσει αυτές τις δυο βασικές ανάγκες. Εκτός αυτού, είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για την υγεία των παιδιών, το να στερείται φαγητό και νερό, ενώ πεινάει ή διψάει.
Κλείδωμα σε δωμάτια ή μικρούς χώρους ως τιμωρία
Μια τρομοκρατική τιμωρία όσων αφορά την ψυχολογία των παιδιών. Δεν καταλαβαίνουν το λάθος τους και πολλές φορές σαν ενήλικες αναπτύσσουν κλειστοφοβικές τάσεις.
