ΤΟ ΨΩΜΑΚΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΦΩΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΩΝ
Γιορτάζει 1 Φεβρουαρίου .
Ο Άγιος Τρύφωνας
Την πρώτη Φεβρουαρίου τιμά η Εκκλησία μας τη μνήμη του Αγίου Τρύφωνα, που έχει καθιερωθεί στην εθιμική λατρεία ως ο προστάτης των αμπελουργών. Ο Άγιος παρουσιάζεται μάλιστα στις νεώτερες λαϊκές αγιογραφίες ως “νέος, αγένειος, σγουρομάλλης, κρατών κλαδευτήρι”, εργαλείο δηλαδή με το οποίο γίνεται η κύρια αμπελουργική εργασία της χρονικής αυτής περιόδου. Πουθενά στο Συναξάριό του δεν αναφέρονται επεισόδια από το βίο ή τα θαύματά του, που να συνδέουν τον Άγιο με το αμπέλι και το κρασί. Πώς συσχετίσθηκε λοιπόν ο Μεγαλομάρτυρας Τρύφωνας με την άμπελο και το μεθυστικό της προϊόν ;
Ο Άγιος Τρύφωνας γεννήθηκε στη Λάμψακο, παραλιακή πόλη της Φρυγίας, και μαρτύρησε το 249 μ.Χ., όταν αυτοκράτορας του Ρωμαϊκού κράτους ήταν ο Δέκιος, στη Νίκαια της φρυγικής Βιθυνίας. Η περιοχή ήταν ξακουστή για τους αμπελώνες της όπως και όλα τα παράλια της Προποντίδας. Εκεί βρίσκονταν πόλεις που φημίζονταν για την αφθονία των κρασιών τους: η Ραιδεστός, η Κύζικος και η περιοχή της Βιθυνίας με τα κρασιά της Τρίγλειας, της Κίου, της Νίκαιας. Ο Άγιος πολιούχος της Νίκαιας συνδέεται λοιπόν καταρχήν με την άμπελο και τον οίνο λόγω …προέλευσης από περιοχή παραγωγής οίνων ποιότητος, αφού λίγες ήταν οι βυζαντινές επαρχίες, που μπορούσαν να καυχηθούν για τον οίνο τους τόσο όσο οι περιοχές της Προποντίδας.
Η λαϊκή παράδοση συνδέει τον Άγιο με τα αμπέλια και τους αμπελουργούς μέσω ευρύτατα διαδεδομένης στο βαλκανικό χώρο αφήγησης. Σύμφωνα με μια παραλλαγή ο Άγιος Τρύφωνας κλάδευε το αμπέλι του αδιαφορώντας για τις αντίθετες υποδείξεις της Παναγίας και έκοψε τη μύτη του. Η φράση – κλειδί “κλαδεύω έτσι κι όχι έτσι, είπε κι έκοψε τη μύτη του” συνοδεύεται από χειρονομία χαρακτηριστική της τεχνικής του κλαδέματος, χωρίς την οποία ο ακροατής αδυνατεί να αντιληφθεί πώς ακριβώς ακρωτηριάσθηκε ο Άγιος. Με αυτήν την “τεχνολογική αφήγηση” εξηγείται η λατρευτική αποχή από την εργασία στ’ αμπέλια που τηρούν όλοι οι αμπελουργικοί πληθυσμοί. Την απαγόρευση εκφράζουν ρητά οι Στενημαχίτες : “Ας έρθ’ τ’ Αϊ Τρύφου η μέρα πρώτα, κι απέει πιάν’ς του σβανά στου χέρι σ’”. Η πρώτη του Φεβρουαρίου αποτελεί στη λαΪκή συνείδηση το θεσμοθετημένο χρονικό ορόσημο που σηματοδοτεί την αρχή του κλαδέματος και το οποίο ακολουθούν διαδοχικές αμπελουργικές φροντίδες. Είναι λοιπόν φυσικό να προσπαθούν οι αμπελουργοί να προστατέψουν με κάθε τρόπο το ευαίσθητο αμπέλι τους κατά την τόσο κρίσιμη αυτή χρονική στιγμή
ΥΛΙΚΑ
650 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
9 γρ. ξηρή μαγιά ή 25 γρ νωπή μαγιά
1 αυγό
75 ml. λάδι
50 ml. γιαούρτι, σε θερμοκρασία δωματίου
350 ml. ζεστό γάλα
1και 1/2 κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη
1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι
30 γρ. λιωμένο βούτυρο για το άλειμμα της ζύμης
1 αυγό για επικάλυψη πριν το ψήσιμο
σουσαμι για το τέλος
ΖΥΜΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΤΌΛΙΣΜΑ
νερό και αλεύρι ,λίγο αλάτι
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
- Σε ένα μπολ βάζουμε 150 γρ . ζεστό γάλα, τη ζάχαρη και τη μαγιά, νωπή ή ξερή, την διαλύουμε και την αφήνουμε δέκα λεπτά να ανέβει
- Σε ένα άλλο μπολ κοσκινίζουμε το αλεύρι και ρίχνουμε το υπόλοιπο χλιαρό γάλα και το αυγά να είναι σε θερμοκρασία δωματίου, το γιαούρτι. το λάδι , το αλάτι και ζυμώνουνε για 10 -15 λεπτά ,έτσι ώστε να έχουμε μια ζύμη αφράτη λεία και ελαστική ζύμη.
- Την αφήνουμε σε ζεστό μέρος , σκεπασμένη με μια μεμβραβη τροφίμων ,και μια πετσέτα ή την αφήνουμε σε ζεστό φούρνο να ανέβει για 1 με 2 ώρες ..
- Αφού διπλασιαστεί η ζύμη μας την αφήνουμε σε αλευρωμένη επιφάνεια εργασίας,και την κόβουμε σε 4 μέρη, δύο όμοια και ένα ελαφρώς μικρότερο και ένα πολύ πιο μικρότερο
- Παίρνουμε το λίγο μικρότερο κομμάτι μας και το πλάθουμε με τα χέρια μας και το κάνουμε ένα καρβελάκι και το βάζουμε στη μέση ενός λαδωμένου ή με λαδόκολλα ταψί με 26-30 εκ .
- Μετά παίρνουμε ένα κομμάτι από τα μεγαλύτερα ‘όμοια κομμάτια που κόψαμε και ανοίγουμε ένα φύλλο με τον πλάστη ορθογώνιο 36 χ 32 cm πλάτος και 1 εκατ φάρδος . Κόψτε 6 λωρίδες πλάτους 6 cm και βουτυρώνουμε με το λιωμένο βούτυρο, και τυλίγουμε σε ρολά και τα βάζουμε με ομοιόμορφη απόσταση μέσα στο ταψί
- Παίρνουνε και το άλλο κομμάτι ζύμης και ανοίγουμε με τον πλάστη ένα φύλλο σε σχήμα κύκλου με διάμετρο περίπου 30 cm και 1 εκατ φάρδος, και κόβουμε σε 6 τρίγωνα. Μετά κάθε τρίγωνο στο μυτερό άκρο του χαράζουμε 4 φορές με το μαχαίρι μας και βουτυρώνουμε με το λιωμένο βούτυρο κλείνουμε τα άκρα δεξιά και αριστερά και τυλίγουμε και τα ρολά, και τα τοποθετούμε στα κενά που αφήσαμε πριν που βάλαμε τα ρολά .
- Από το μικρότερο κομμάτι ζύμης μας κάνουμε 6 μικρές μπάλες ζύμης με τα χέρια μας και τοποθετούμε της μπάλες μας στα κενά που έχουν μείνει από τα ρολά μας που βάλαμε πιο πριν και το αφήνουμε σκεπασμένο σε ζεστό μέρος για περίπου μισή ώρα να φουσκώσει.
- Πριν την βάλετε να φουσκώσει την ζύμη μας , ετοιμάζετε και το ζυμαράκι για να κάνετε το στόλισμα με το τσαμπί σταφύλι , και το φύλλο
- Στο τέλος αλείφουμε με αυγό και λίγο γάλα ή νερό το ψωμάκι μας και πασπαλίζουμε με σουσάμι και σε προθερμασμένο φούρνο στους 180 βαθμούς και ψήνουμε για 35 λεπτά περίπου, ανάλογα το φούρνο μας πάντα.
