Υπεργονεϊκότητα: Όταν ο γονιός φροντίζει το παιδί με εμμονή

Έλενα Τριανταφύλλου

Υπεργονεϊκότητα: Όταν ο γονιός φροντίζει το παιδί με εμμονή. Η υπεργονεϊκότητα ή αλλιώς γονέας ελικόπτερο, φροντίζει εμμονικά το παιδί του και η φροντίδα του παιδιού γίνεται αυτοσκοπός. Πως επηρεάζει αρνητικά το παιδί;

Στο παρελθόν σας είχαμε μιλήσει για τον γονέα ελικόπτερο. Ο γονέας ελικόπτερο είναι ο γονέας που σε απλά ελληνικά είναι υπερπροστατευτικός. Έχει μία εμμονή στην ανατροφή του παιδιού του και η ανατροφή του παιδιού γίνεται αυτοσκοπός και όλη η ζωή του γονιού.

Φυσικά αυτό δεν είναι σωστό να γίνεται και μάλιστα οι παιδοψυχολόγοι, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει αυτό το μοντέλο διαπαιδαγώγησης στο παιδί. Τι είναι ακριβώς η υπεργονεϊκότητα; Θα μάθουμε αναλυτικά στο σημερινό άρθρο. Διαβάστε παρακάτω:

Τι είναι η υπεργονεϊκότητα ή αλλιώς ο γονέας ελικόπτερο;

Η υπεργονεϊκότητα ή αλλιώς γονέας ελικόπτερο περιγράφει ένα μοντέλο διαπαιδαγώγησης όπου ο γονιός υπερπροστατεύει το παιδί του και προσπαθεί να το προφυλάξει από οποιαδήποτε ζημιά, είτε ψυχολογική, είτε σωματική. Αυτό το μοντέλο διαπαιδαγώγησης εμποδίζει τα παιδιά να αυτονομηθούν και να γίνουν ανεξάρτητοι ενήλικες στο μέλλον.

Ο γονέας ελικόπτερο είναι ένας γονέας υπερβολικός. Πρόσφατα όμως ένα νέο μοντέλο διαπαιδαγώγησης ξεπρόβαλε ο γονέας του χορτοκοπτικού μηχανήματος. Πρόκειται για τη νέα γενιά γονέων ελικοπτέρων που ανεβαίνουν στο επόμενο επίπεδο.

Ο γονέας ελικόπτερο πήρε αυτόν τον όρο διότι ουσιαστικά σαν ελικόπτερο πετάει γύρω από το παιδί του. Από την άλλη ο γονέας χορτοκοπτικό μηχάνημα πήρε την ονομασία του επειδή “κόβει” όλα τα εμπόδια που παρουσιάζονται στον δρόμο του παιδιού.

Δείτε ακόμα Τοξική οικογένεια: Όταν το παιδί παίρνει τον ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου

Στο μυαλό τους τα παιδιά τους είναι πάντα σωστά και αν προκύψει κάτι αμέσως θα επέμβουν για να σώσουν την κατάσταση. Τέτοιες συμπεριφορές εκδηλώνονται όταν ένας γονιός αποτρέπει το παιδί του να εξερευνήσει τις ικανότητές του σε κάτι όπως πχ να σκαρφαλώσει ένα δέντρο ή να τρέξει γρήγορα κάπου.

Κατά την παιδική ηλικία μπορεί ο γονέας αυτό να επισκιάζει συνεχώς το παιδί του, παίζοντας μαζί του και κατευθύνοντας την συμπεριφορά του. Στο δημοτικό σχολείο ο γονιός διασφαλίζει στο παιδί ότι θα έχει έναν συγκεκριμένο δάσκαλο ή προπονητή και αποφασίζει αυτός για τους φίλους και τις δραστηριότητες του παιδιού.

Επίσης ελέγχει τα μαθήματά του, παρέχοντας στο παιδί δυσανάλογη βοήθεια για τις εργασίες στο σπίτι και στο σχολείο. Προστατεύει το παιδί από την αποτυχία και αναλαμβάνει πάντα ο γονιός την ευθύνη να λύσει ένα πρόβλημα του παιδιού.

Δείτε ακόμα Η ανοχή στο bullying μπορεί να δημιουργήσει τον αυριανό γυναικοκτόνο ή δολοφόνο

Σε πολλές περιπτώσεις ένας τέτοιου τύπου γονέας κάνει πράγματα για το παιδί το οποίο μπορεί να κάνει και μόνο του και επηρεάζει τα χόμπι του παιδιού με βάση τις δικές του φιλοδοξίες. Όταν το παιδί συγκρούεται με κάποιον το διαπραγματεύεστε και εκτελείτε τις ακαδημαϊκές του εργασίες ή μπλέκεστε πολύ με αυτές.

Photo via: istockphoto.com

Εκπαιδεύετε τους εκπαιδευτές του παιδιού σας, λέγοντάς τους πως να κάνουν την δουλειά τους διαφορετικά έτσι ώστε η δουλειά τους να ταιριάζει με το παιδί σας. Αναλαμβάνετε να κάνετε όλες τις μικροδουλειές του παιδιού σας και δεν αφήνετε το παιδί να αντιμετωπίσει μόνο του τα προβλήματά του.

Τέλος δεν επιτρέπετε στο παιδί να κάνει ανάλογες επιλογές σύμφωνα με την ηλικία τους. Αυτά που σας περιγράψαμε ήταν μόνο μερικά παραδείγματα και φυσικά οι περισσότεροι από εμάς αναγνωρίσαμε τον εαυτό μας σε έστω και ένα παράδειγμα.

Δείτε ακόμα Τι είναι η αυτοδιεκδίκηση στα παιδιά

Φυσικά όταν το παιδί έρχεται και ζητάει βοήθεια με την εργασία του, εσείς θα του την δώσετε αυτή τη βοήθεια. Όμως έχει διαφορά να κάνετε την εργασία μαζί με το να αφήσετε το παιδί να την κάνει μόνο του παρακολουθώντας το και προσφέροντάς του την απαραίτητη βοήθεια.

Από την άλλη αν το παιδί θέλει να σκαρφαλώσει ένα δέντρο το οποίο είναι πραγματικά επικίνδυνο τότε σίγουρα εσείς πρέπει να το αποτρέψετε. Όμως με το να μην αφήνετε το παιδί να πλησιάσει κανένα δέντρο, το εμποδίζετε από το να μάθει μέσα από το λάθη του και να γίνει ανεξάρτητο μεγαλώνοντας.

Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της υπεργονεϊκότητας

Αυτή η υπερβολική γονική φροντίδα παρόλο που γίνεται με καλή πρόθεση έχει κάποιες σοβαρές συνέπειες στην ανάπτυξη του παιδιού. Συνέπειες που είναι μακροπρόθεσμες σε πολλές περιπτώσεις και οι γονείς δεν τις γνωρίζουν. Εμείς θα τις αναλύσουμε μαζί σας παρακάτω.

Υπανάπτυξη του εγκεφάλου

Η ανατροφή των παιδιών με έναν γονέα ελικόπτερο ή χορτοκοπτικό μηχάνημα συνεπάγεται με το ότι οι γονείς θα παίρνουν όλες τις αποφάσεις για τα παιδιά τους. Έτσι το παιδί δεν είναι σε θέση να πάρει το ίδιο αποφάσεις για τον εαυτό του και να λύσει μόνο του τα προβλήματά του.

Όταν ένα παιδί δεν μαθαίνει από μικρό ότι όταν πέφτεις μαθαίνεις και δεν έχει μάθει να αναλαμβάνει τις συνέπειες των πράξεων του, ο εγκέφαλός του δεν αναπτύσσεται σωστά και δεν αποκτά όλες αυτές τις απαραίτητες δεξιότητες που χρειάζεται για να γίνει αυτόνομο και ανεξάρτητο.

Δείτε επίσης : Σύνδρομο Μινχάουζεν by proxy: H διαταραχή που σκοτώνει

Photo via: istockphoto.com

Συναισθηματική αντίδραση

Αν οι γονείς δεν επιτρέπουν στα παιδιά να παίρνουν το ρίσκο και τα αποτρέπουν να βρίσκονται σε οποιαδήποτε κατάσταση πρόκλησης μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα αυτορρύθμισης στο παιδί. Φαίνεται να συνδέεται με την μειωμένη ικανότητα ρύθμισης των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς των παιδιών.

Τα παιδιά αποκτούν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση

Μπορεί σαν γονείς να θεωρείται ότι με το να προστατεύεται τα παιδιά σας από κάθε κακό και να τα καθοδηγείτε στο οτιδήποτε είναι σωστό και γίνεται για το καλό τους, όμως στην ουσία δίνετε στο παιδί να καταλάβει ότι δεν είναι ικανό να κάνει τίποτα μόνο του.

Τα παιδιά πρέπει να ξέρουν από μικρή ηλικία ότι οι γονείς έχουν συμβουλευτικό ρόλο στην ζωή τους και θα είναι εκεί στα δύσκολα, όμως είναι σε θέση κι εκείνα από μόνα τους, να τα βρουν με τον φίλο που μάλωσαν ή να κάνουν μία εργασία ή να διαλέξουν ένα χόμπι.

Αν δεν συμβεί αυτό τα παιδιά νιώθουν εξάρτηση από τους γονείς και μεγαλώνοντας θεωρούν ότι από μόνοι τους δεν μπορούν να κάνουν τίποτα και έχουν πάντα την ανάγκη κάποιου τρίτου. Η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση λοιπόν είναι πολύ χαμηλή.

Τα παιδιά δεν έχουν τις ικανότητες να λύσουν μόνοι τους το πρόβλημα και δεν μπορούν να διαχειριστούν την απογοήτευση

Φυσικά όταν τα παιδιά έχουν συνηθίσει σε όλη τους την ζωή να έχουν ένα γονέα που λύνει κάθε τους πρόβλημα και πετυχαίνει πάντα αυτό που θέλει, δεν μαθαίνουν να λύνουν τα προβλήματά τους μόνα τους. Θέλουν πάντα την δική σας βοήθεια ακόμη και σαν ενήλικοι για θέματα που αφορούν την δουλειά, τις σχέσεις, τις υποχρεώσεις.

Επίσης όταν ένα παιδί δεν ξέρει πως ένα πρόβλημα μπορεί μερικές φορές να μην λύνεται ή ότι μία κατάσταση, πολλές φορές μπορεί να μην μας βγει σε καλό, επειδή έχει πάντα τον γονιό του να προλαβαίνει αυτές τις καταστάσεις, δεν μαθαίνει να χάνει.

Με λίγα λόγια όταν προστατεύετε το παιδί από κάθε αποτυχία και βγάζετε γρήγορα γρήγορα κάθε εμπόδιο από τον δρόμο του, μεγαλώνετε ενήλικους που δεν έχουν μάθει πως να διαχειρίζονται προβλήματα και ότι μερικές φορές υπάρχουν και εμπόδια σε αυτή τη ζωή που θα μας κάνουν να αποτύχουμε.

Τα παιδιά αυτά αποκτούν προβλήματα ψυχικής υγείας

Η ανατροφή παιδιών με γονείς ελικόπτερα αυξάνει τα επίπεδα κατάθλιψης και άγχους σε ένα παιδί. Πάντα αυτά τα παιδιά ψάχνουν την καθοδήγηση και όταν μένουν μόνα, γίνονται πιο νευρικά όταν καλούνται να πάρουν μία απόφαση για τον εαυτό τους.

Υπάρχουν πολλές μελέτες τα τελευταία δέκα χρόνια που έχουν συνοψίσει τους κοινωνικούς και ψυχολογικούς κινδύνους του να είσαι ένα παιδί με γονέα ελικόπτερο. Αυτά τα παιδιά είναι λιγότερο ανοιχτά σε νέες ιδέες και δραστηριότητες και φυσικά όταν μένουν μόνα είναι πιο ευάλωτα και ανήσυχα.

Ένα άλλο πρόβλημα με το να μην χρειάζεται ποτέ να παλεύεις μόνος είναι ότι δεν βιώνεις ποτέ την αποτυχία και μπορεί να αποκτήσεις φοβία προς αυτήν. Επίσης η φοβία προς την αποτυχία σε πολλούς ανθρώπους εκφράζεται και ως φόβος του να απογοητεύσεις τους άλλους με κάθε σου λάθος.

Δείτε ακόμα Γιατί τα παιδιά σας τσακώνονται τόσο πολύ και τι να κάνετε γι’ αυτό

Τόσο η χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση που σας περιγράψαμε πιο πάνω, όσο και ο φόβος της αποτυχίας και της απογοήτευσης, μπορεί να οδηγήσει το ενήλικο πλέον παιδί μας να παλεύει με την κατάθλιψη και τις διαταραχές άγχους.

Υπάρχουν μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε παιδιά του Πανεπιστημίου τα οποία μεγάλωσαν με γονείς ελικόπτερο και αυτές οι μελέτες έδειξαν ότι αυτά τα παιδιά είναι πιο συχνό φαινόμενο να λαμβάνουν φάρμακα για το άγχος ή την κατάθλιψη από τα υπόλοιπα.

Τα παιδιά έχουν απαιτήσεις

Όταν ένας γονιός έχει μάθει στο παιδί του ότι θα είναι πάντα εκεί για να λύνει κάθε του πρόβλημα και ξαφνικά σταματήσει να το κάνει επειδή θεωρεί ότι το παιδί ενηλικιώθηκε και μεγάλωσε, το παιδί αυτό δεν είναι σε θέση να το καταλάβει.

Αρνείται να αποδεχτεί ότι ξαφνικά ο γονιός του δε θα παίρνει τηλέφωνο τους καθηγητές για να απαιτήσει να τον περάσουν στο μάθημα ή να στέλνει λεφτά όποτε το χρειάζεται ή να του κάνει τα χατίρια ή να του λύνει προβλήματα με το δημόσιο, με τις σχέσεις του και τις συναναστροφές του.

Photo via: istockphoto.com

Οι γονείς ελικόπτερα πολλές φορές σταματούν απότομα αυτόν τον ρόλο όταν τα παιδιά ενηλικιωθούν και αυτό είναι κάτι που αρχικά σοκάρει το παιδί και δημιουργεί εντάσεις. Το παιδί έχει την απαίτηση ο γονιός να του λύσει το πρόβλημα και είναι δύσκολο να καταλάβει ότι πλέον μεγάλωσε και αυτό δεν πρέπει να γίνει.

Τα παιδιά αυτά γίνονται επιθετικά

Υπάρχουν έρευνες που έχουν δείξει ότι τα παιδιά που μεγάλωσαν με υπερπροστατευτικούς γονείς τείνουν να είναι πιο σκληρά και εχθρικά απέναντι σε άλλα παιδιά. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας του υπερβολικού γονικού ελέγχου. Τα παιδιά ενεργούν και διεκδικούν την κυριαρχία τους σε συνομηλίκους για να βρουν την ελευθερία στην ζωή τους.

Φόβος για τα παιδιά

Οι γονείς που γίνονται γονείς ελικόπτερα είναι γονείς που στην ουσία φοβούνται για τα παιδιά τους. Φοβούνται ότι τα παιδιά θα αποτύχουν στο πανεπιστήμιο, ότι θα πληγωθούν ανεπανόρθωτα ή ότι δεν θα μπορέσουν να ενταχθούν στην κοινωνία.

Η κοινωνική τάξη του γονέα παίζει ρόλο

Οι γονείς που είναι γονείς ελικόπτερα είναι γονείς που έχουν την οικονομική δυνατότητα να ασκήσουν επιρροή σε κάποιον άλλον όπως για παράδειγμα δάσκαλο ή καθηγητή και γονείς που έχουν την πολυτέλεια να κάθονται με τις ώρες στο σπίτι με το παιδί τους.

Όταν ο ένας από τους δύο γονείς δεν χρειάζεται να εργαστεί αυτομάτως ξεκινάει να πιστεύει ότι ο μόνος σκοπός της ζωής του είναι η φροντίδα του παιδιού του και του σπιτιού του γενικότερα. Οπότε παθαίνει εμμονή με αυτό. Επίσης όταν έχεις την εξουσία να επηρεάσεις ακόμη και αποτελέσματα…εξετάσεων, γιατί να μην το κάνεις;

Τα social media επηρεάζουν αρκετά

Επίσης πλέον τα social media έχουν μπει για τα καλά στις ζωές μας και πολλοί γονείς δυστυχώς εκθέτουν τα παιδιά τους μέσα σε αυτά. Ο γονέας ελικόπτερο προσπαθεί να κάνει το παιδί να φαίνεται όσο το δυνατόν πιο αρεστό στους διαδικτυακούς του φίλους.

Επίσης ακόμη κι έτσι να μην είναι τα social media βγάζουν στην επιφάνεια την ανταγωνιστική πλευρά του κάθε ανθρώπου. Οπότε ένας γονέας ελικόπτερο προσπαθεί να κάνει το παιδί του να είναι τέλειο σε όλα εξαιτίας της ανταγωνιστικότητάς του. Και αυτό συμβαίνει όταν το παιδί δεν έχει κανένα εμπόδιο.

Οι γονείς με μόνο ένα παιδί τείνουν να γίνουν γονείς ελικόπτερα

Οι γονείς που έχουν μόνο ένα παιδί ή οι περιπτώσεις γονιών που γίνονται ξανά γονείς μετά από πολλά χρόνια και ενώ τα άλλα παιδιά τους έχουν φύγει από το σπίτι τείνουν να γίνουν γονείς ελικόπτερα. Έχουν μόνο ένα παιδί να ασχοληθούν και ασχολούνται υπερβολικά μαζί του.

Γίνεται εμμονή και αυτοσκοπός να μην του χαλάσουν χατίρι, να μην το δουν να στεναχωριέται και όταν αυτό το παιδί συγκρίνεται με μεγαλύτερα αδέρφια οι γονείς τείνουν να το βλέπουν πάντα σαν “μωρό”. Κι επειδή το μωρό είναι απροστάτευτο εκείνοι καλούνται να του κάνουν όλα τα χατίρια και να το βγάζουν πάντα από την δύσκολη θέση.

Από την άλλη όταν οι γονείς μεγαλώνουν παραπάνω από ένα παιδί, μοιράζουν την αγάπη τους. Μέσα από το κάθε παιδί καταλαβαίνουν την αξία των εμποδίων και σταματούν να είναι τόσο υπερβολικοί με τα προβλήματα των παιδιών τους. Έχουν περισσότερη ψυχραιμία και νηφαλιότητα σχετικά με το μεγάλωμα των παιδιών τους.

Άλλοι παράγοντες

Οι γονείς πολλές φορές προστατεύουν πολύ το παιδί τους γιατί φοβούνται το τι θα σκεφτούν οι άλλοι για τους ίδιους. Για παράδειγμα αν αφήσω το παιδί μου να τρέξει στην παιδική χαρά κάποιος μπορεί να σκεφτεί ότι είμαι ανεύθυνος γονιός. Ή αν το παιδί μου δεν περάσει σε μία καλή σχολή σημαίνει ότι εγώ δεν ασχολήθηκα πολύ με την πρόοδο του όταν έπρεπε.

Σίγουρα ο κάθε γονιός αναπτύσσει το δικό του μοντέλο γονεϊκότητας σύμφωνα με τα βιώματα και τις απόψεις του. Αν κάτσουμε και αναρωτηθούμε “γιατί μεγαλώνω έτσι τα παιδιά μου”, σίγουρα θα έχετε μία πρόχειρη απάντηση να δώσετε στον εαυτό σας.

Όμως στην περίπτωση του γονέα ελικόπτερου το ζήτημα δεν είναι για ποιον λόγο καταλήξατε να γίνεται ένας τέτοιος γονέας. Το ζήτημα είναι να σταματήσετε να είστε. Για παράδειγμα όταν ένα παιδί αντιμετωπίζει πρόβλημα το ζήτημα δεν είναι να του το λύσετε.

Δείτε ακόμα Οι 5 αξίες που κάθε γονιός πρέπει να μάθει στο παιδί του

Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να το συζητήσετε παρέα, να ακούσετε τι τον προβληματίζει να το συμβουλεύσετε και στην πορεία να αφήσετε το παιδί να διαχειριστεί μόνο του την κατάσταση. Το ζήτημα δεν είναι να μην έχει προβλήματα, αλλά να ξέρει να λύνει τα προβλήματά του όταν αυτά παρουσιάζονται.

Φυσικά όταν στην μέση μπαίνει ο σχολικός εκφοβισμός ή το παιδί έχει φτάσει σε ένα οριακό σημείο στην ζωή του, πρέπει να σταθείτε δίπλα του και να το βοηθήσετε. Πρώτα από όλα όμως πρέπει από μικρό να μάθετε στο παιδί να αναλαμβάνει τις ευθύνες των πράξεων του.

Να επιλέγει τα χόμπι του, τις απόψεις του, να επιλέγει με ποιους θα κάνει παρέα και ποια μαθήματα είναι τα αγαπημένα του. Θα πρέπει το παιδί να μάθει πως αν δεν πέσεις δε θα μάθεις και πως αν δεν πέσεις δε θα ξέρεις και πως να ξανά σηκωθείς. Τα εμπόδια είναι μέσα στη ζωή και τα παιδιά πρέπει να τα γνωρίσουν από μικρή ηλικία για να μάθουν να τα ξεπερνούν.

Photo cover via: psychologytoday.com

Διαβάστε όλα τα άρθρα για την ψυχολογία και την διαπαιδαγώγηση στο Daddy-Cool.gr

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την γραπτή άδεια από τον εκδότη. 

• διαπαιδαγωγηση