Λένα Γατσή
Τον Ιούλιο του 1993 δύο φονικές πυρκαγιές στην Ικαρία υπήρξαν η αιτία για να χαθούν 13 ζωές. Η αυτοθυσία 3 νέων και οι συγκλονιστικές μαρτυρίες των κατοίκων.
Ήταν απόγευμα τις 30ής Ιουλίου 1993, όταν ξέσπασαν δύο πύρινα μέτωπα στο νησί της Ικαρίας και υπήρξαν η αιτία για να καούν ζωντανοί 13 άνθρωποι, 3 εκ των οποίων, θυσιάστηκαν για να σώσουν συγχωριανού τους. Οι οικισμοί Παναγιά και Γλαδερό, κάηκαν ολοσχερώς, παίρνοντας “μαζί” τους αθώες ψυχές.
Μία από τις χειρότερες πυρκαγιές που έχουν σημειωθεί στη χώρα μας τα τελευταία 50 χρόνια, δεν ήταν άλλη, από εκείνη της Ικαρίας, το 1993. Μόλις οι καμπάνες άρχισαν να ηχούν, κανείς δεν μπορούσε να λογιστεί το μέγεθος της καταστροφής που θα επέφερε η φωτιά.
Αξίζει να σημειωθεί, πως οι εποχικοί, τότε, δασοπυροσβέστες, δεν διέθεταν πάνω από δύο οχήματα, γεγονός που από μόνο του, προμήνυε πως τίποτα δεν θα μπορούσε να πάει καλά. Μέχρι να φτάσει το πρώτο όχημα στο μέτωπο της πυρκαγιάς, εκείνη είχε πάρει ήδη ανεξέλεγκτες διαστάσεις λόγω των ισχυρών ανέμων. Διαβάστε παρακάτω:
Μέσα σε λίγες ώρες, τα σπίτια τόσο στην Παναγιά όσο και στις γύρω περιοχές “τυλίχθηκαν” στις φλόγες. Όλοι οι κάτοικοι έτρεχαν πανικόβλητοι προς το λιμάνι του Αγίου Κηρύκου, για να σωθούν. Δεν ήταν, βέβαια, και λίγοι εκείνοι που μέχρι τελευταία στιγμή παρέμειναν στα σπίτια τους, δίνοντας αγώνα για να σώσουν όλα τα υπάρχοντα τους.
Έπειτα από ώρες, η φωτιά κατάφερε να τεθεί υπό έλεγχο, οι συνεχείς, όμως, αναζωπυρώσεις, δυσκόλευαν ακόμη περισσότερο το έργο των πυροσβεστών, και όχι μόνο. Ενώ επικρατούσε αυτή η κατάσταση πανικού στο νησί, συγχρόνως, ξεσπά πυρκαγιά και στην γειτονική Σάμο, “φέρνοντας” προς την Ικαρία σύννεφα καπνού, που καθιστούσαν την ατμόσφαιρα ακόμη πιο αποπνικτική και επίφοβη.
Στην προσπάθεια τους να σώσουν τους συγχωριανούς τους, τρεις νεαροί έδωσαν μάχη με την πύρινη λαίλαπα, χάνοντας όμως αυτή την άνιση μάχη, που τους κόστισε τη ζωή. Δεν υπήρξαν, όμως, μόνο εκείνοι θύματα της πυρκαγιάς, αφού συνολικά 13 Ικαριώτες έχασαν τη ζωή τους, ενώ 20.000 στρέμματα γης κάηκαν ολοσχερώς.
Οι οικογένειες των θυμάτων βυθίστηκαν στην οδύνη και το πένθος. Σύμφωνα με το δημοσιογράφο Πάνο Σόμπολο, δύο μήνες μετά την τραγωδία, μία μητέρα, μην αντέχοντας την απώλεια του παιδιού της, αποφάσισε να βάλει τέλος στη ζωή της.
H τραγωδία στην Ικαρία χαράχτηκε ανεξίτηλα στη μνήμη των κατοίκων της και συγκλόνισε όλη την Ελλάδα. Ο Τύπος άσκησε κριτική στην τότε κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, κατηγορώντας την για αδράνεια, αδιαφορία και έλλειψη ευθιξίας. Χαρακτηριστικά έγραφαν: “Φταίνε – Τους άφησαν να καούν – Κανείς δεν παραιτείται“, “Πυρκαγιές με ονοματεπώνυμο“
Οι τρεις ηρωικοί νέοι και ο αέρας που τους πρόδωσε
Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ της εποχής, ο δασοπυροσβέστης Ηλίας Φυσίδας έσπευσε στην περιοχή Πουλάτο, για να σώσει το θείο του, με τη βοήθεια δύο φίλων του, του Δημήτρη Τσαγανού και του Γιώργου Κηρύκου. Όταν οι τρεις νεαροί έφτασαν στην οικία του θείου του Φυσίδα, τον βρήκαν σώο και αβλαβή μαζί με τρεις γείτονές του.
Οι φλόγες είχαν φτάσει πολύ υψηλά και οι επτά Ικαριώτες αποφάσισαν να πάρουν το δρόμο για το βουνό, προκειμένου να σωθούν. Ωστόσο, η τύχη δεν ήταν με το μέρος τους και πριν προλάβουν να φτάσουν στην κορυφή, ο αέρας άλλαξε κατεύθυνση. Προσπάθησαν να ξεφύγουν, αλλά η φωτιά τους περικύκλωσε και τους έκαψε.
Ο Κήρυκος, ο οποίος είχε πάρει μέρος στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, είχε συλληφθεί και βασανιστεί από τα στελέχη της χούντας, ήταν 39 ετών. Ο Φυσίδας ήταν 25 χρόνων και ο Τσαγανός 21. Όλοι τους τιμήθηκαν μετά θάνατον από την Ακαδημία Αθηνών για την αυτοθυσία τους.
Η τραγωδία στο Γλαρέδο
Δεν ήταν, όμως, μόνο η φωτιά στη Παναγιά, που έφερε το νησί σε αυτή τη δεινή κατάσταση, αφού και στο Γλαδερό, χωριό κοντά στον Άγιο Κήρυκο, εκτυλίχθηκε μία ακόμη τραγωδία λόγω της μεταβολής της φοράς του ανέμου. Η πυρκαγιά έφτασε στο μαγαζί ενός κατοίκου και εκείνος, χωρίς να το σκεφτεί, τράπηκε σε φυγή με τη σύζυγό του και δύο συγχωριανούς, αφού επιβιβάστηκαν στο αυτοκίνητο του.
Στην πορεία τους, πήραν και μία 18χρονη που κινδύνευε από τη φωτιά. Σε κάποιο σημείο της διαδρομής, όμως, λόγω των πυκνών καπνών, ο οδηγός δεν είχε ορατότητα, με αποτέλεσμα το αυτοκίνητο να ξεφύγει από την πορεία του και να πέσει πάνω στα κιγκλιδώματα του δρόμου. Οι πέντε επιβάτες, αφού γλίτωσαν της σύγκρουσης, εγκατέλειψαν το όχημα και ακολούθησαν ένα μονοπάτι που οδηγούσε στη θάλασσα. Οι φλόγες όμως τους πρόλαβαν.
Η κρατική ολιγωρία και το πόρισμα που αγνοήθηκε
Τα ακριβή αίτια των πυρκαγιών στην Ικαρία δεν προσδιορίστηκαν, αλλά το ενδεχόμενο του εμπρησμού δεν αποκλείστηκε από κανέναν. Η οργή και η αγανάκτηση των οικογενειών των θυμάτων ήταν μεγάλη για τη δήλωση του υπουργού Γεωργίας, Χρήστου Κοσκινά ότι “η κυβέρνηση και ο κρατικός μηχανισμός έκαναν ό,τι μπορούσαν“.
Οι εφημερίδες εξαπέλυαν κατηγορίες, λόγω της απουσίας επαρκών πυροσβεστικών μέσων, της έλλειψη συντονισμού του κρατικού μηχανισμού, καθώς και του γεγονότος ότι κανένας υπουργός δεν παραιτήθηκε.
Δύο καναντέρ που απογειώθηκαν με προορισμό την Ικαρία, δεν συμμετείχαν στις επιχειρήσεις κατάσβεσης “εξαιτίας των σφοδρότατων ανέμων που έπνεαν στην περιοχή“, υποστήριξε το Γραφείο Τύπου του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας.
Με βάση μαρτυρίες κατοίκων και τοπικών αξιωματούχων, το ρεύμα ήταν κομμένο για δύο ημέρες, ενώ, παράλληλα, μεγάλα προβλήματα υπήρχαν στις τηλεφωνικές επικοινωνίες. Μία κάτοικος της Ικαρίας που κατέφυγε στον Άγιο Κήρυκο μονολογούσε: “Αχ, Θεέ μου, τι θα απογίνουμε; Μας έχουν ξεχάσει όλοι! Ούτε νερό δεν έχουμε να πιούμε“
Σαντορίνη 1956: Ο σεισμός 7,5 Ρίχτερ που οδήγησε σε τσουνάμι με ολέθριες καταστροφές και δεκάδες θύματα
Ο έμπειρος αστυνομικός συντάκτης Πάνος Σόμπολος ανέφερε: “Δεν θα ξεχάσω την κρατική αδιαφορία, την τυφλή πολιτική αδράνεια, όταν η πύρινη λαίλαπα σκόρπιζε τον πανικό, το θάνατο και την καταστροφή, η βοήθεια δεν έφτανε με κανέναν τρόπο σε αυτούς που την χρειάζονταν και καίγονταν“.
Επιπλέον, σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας “Το Βήμα”, το Νοέμβριο του 1992, τέσσερις καθηγητές δασοπονίας και δασολογίας παρέδωσαν στον υπουργό Γεωργίας, Σωτήρη Χατζηγάκη επιστημονικό πόρισμα για την προστασία του δασικού πλούτου, στο οποίο ανέφεραν:
“Προσοχή, κύριε υπουργέ, έχουμε χωρίσει την Ελλάδα σε τρεις ζώνες επικινδυνότητας για τις πυρκαγιές. Η Αττική, η Ικαρία και η Σάμος βρίσκονται στην πρώτη επικίνδυνη ζώνη. Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, εκτός από τα δάση που θα καούν, είναι πιθανόν να θρηνήσουμε και θύματα“.
Το μνημείο προς τιμήν των ηρωικών νεαρών
Τα 13 θύματα των πυρκαγιών στην Ικαρία ήταν τα εξής: Γιώργος – Ελευθέριος Κήρυκος (39 ετών), Δημήτρης Τσαγανός (21), Ηλίας Φυσίδας (25), Κωνσταντίνος Μπρατσής (68), Κούλα Πούλου (70), Σταματούλα Πούλου (67), Στράτος Πούλος (80), Σιδέρης Λιάρης (69), Καλλιόπη Λιάρη (70), Γιώργος Πεσκέσης (73), Κατερίνα Πεσκέση (64), Δέσποινα Ξυλά (65) και Γεωργία Ξυλά (18).
Κάθε 30 Ιουλίου, το νησί τιμά τους ήρωες της φονικής αυτής φωτιάς, με μία επιμνημόσυνη δέηση. Με πρωτοβουλία του Πανικάριου Συλλόγου Πυροπροστασίας “Τα χελιδόνια του αιθέρα“, κατασκευάστηκε το 2000 ένα μνημείο προς τιμήν των τριών νεαρών που θυσίασαν τη ζωή τους.
Πρόκειται για μία μαρμάρινη στήλη ύψους 7,30 μέτρων που στήθηκε στον τόπο της τραγωδίας, στη θέση Πουλάτο, σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων από το λιμάνι του Αγίου Κηρύκου και αναπαριστά τρία χελιδόνια που πετούν προς στην αγκαλιά της μητέρας Ικαρίας.
Ολα τα άρθρα για την μηχανή του χρόνου στο Daddy-Cool.gr
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την γραπτή άδεια από τον εκδότη.