Τρόποι να αναπτύξουμε την συναισθηματική νοημοσύνη στα παιδιά

Έλενα Τριανταφύλλου

Αυτοί είναι οι τρόποι να αναπτύξουμε την συναισθηματική νοημοσύνη στα παιδιά. Τί είναι η συναισθηματική νοημοσύνη και πως μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να την αναπτύξουν;

Για πολλά χρόνια μετρούσαν την ευφυΐα ενός ανθρώπου μέσα από τεστ νοημοσύνης. Τα τελευταία χρόνια όμως τα τεστ νοημοσύνης ξεκινούν να αμφισβητούνται. Ο λόγος είναι πολύ απλός. Αν βάλουμε σε ένα παιδί 12 ετών να λύσει μία μαθηματική εξίσωση, την οποία την έχει διδαχθεί στο σχολείο του, κατά πάσα πιθανότητα θα την λύσει σωστά.

Αν από την άλλη βάλουμε σε ένα άλλο παιδί 12 ετών, να λύσει την ίδια εξίσωση, αλλά αυτό το παιδί ζει σε τριτοκοσμική χώρα και δεν έχει έρθει ποτέ του σε επαφή με την γνώση, κατά πάσα πιθανότητα αυτή την εξίσωση θα την λύσει λάθος.

Δείτε ακόμα Πόλεμος στην Ουκρανία: Πως μιλάμε στο παιδί για τον πόλεμο

Αυτό όμως δεν σημαίνει πως το ένα παιδί είναι πανέξυπνο και το άλλο χαζό. Τα τεστ νοημοσύνης σε βάζουν να λύνεις εξισώσεις που έχεις διδαχτεί. Τι γίνεται όμως με τους ανθρώπους που για τους δικούς τους λόγους, δεν ήρθαν ποτέ σε επαφή με την μόρφωση ή δεν ήρθαν σε βάθος σε επαφή με την μόρφωση; Είναι χαζοί; Όχι βέβαια.

Με την αμφισβήτηση των τεστ νοημοσύνης ξεκίνησε να αποκτά δημοτικότητα η συναισθηματική νοημοσύνη. Όταν μιλάμε για συναισθηματική νοημοσύνη εξηγούμε την δυνατότητα ενός ανθρώπου να έρχεται σε επαφή με τα συναισθήματά του και να τα ελέγχει όταν χρειάζεται.

Επίσης περιγράφουμε έναν άνθρωπο που έχει ενσυναίσθηση και μπορεί να καταλάβει πότε πρέπει να μιλήσει και με ποιον τρόπο πρέπει να μιλήσει σε έναν άλλον άνθρωπο. Η συναισθηματική νοημοσύνη έχει τεστ – αν και πανάκριβα – και μέχρι τώρα αυτά τα τεστ θεωρούνται πιο έγκυρα.

Δείτε ακόμα Το στιλ ανατροφής του παιδιού μπορεί να το κάνει πιο δημοφιλές στους φίλους του

Γιατί η συναισθηματική νοημοσύνη δεν βασίζεται στα μαθηματικά και στην γεωμετρία. Έχει να κάνει με φυσικά χαρακτηριστικά του ατόμου αλλά και με την παιδεία που έχει πάρει από το σπίτι του και τις κοινωνικές του συναναστροφές.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να κατανοήσουν και να αναπτύξουν την συναισθηματική νοημοσύνη τους; Είναι ένα άρθρο χρήσιμο, διότι η αναπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη θα βοηθήσει το παιδί να δείχνει συμπόνια και αλληλεγγύη και να είναι σε θέση να συνυπάρχει αρμονικά με άλλους ανθρώπους. Διαβάστε παρακάτω:

Λίγα λόγια για την συναισθηματική νοημοσύνη

Όπως περιγράψαμε και στον πρόλογο οι συναισθηματική νοημοσύνη δεν στοχεύει στην ψυχρή γνώση. Η συναισθηματική νοημοσύνη προσπαθεί να κάνει τα παιδιά να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους, να μπορούν να μπουν πιο εύκολα στα παπούτσια του άλλου και να ξέρουν πως να μιλούν και πως να συμπεριφέρονται στους ανθρώπους.

Little boy hugging consoling upset girl sitting on sofa, kid brother embracing sad sister apologizing or comforting, siblings friendship, preschool children good relationships and support concept

Η συναισθηματική νοημοσύνη με λίγα λόγια είναι έκφραση, διερεύνηση και επεξεργασία θετικών και αρνητικών συναισθημάτων όπως είναι ο φόβος και ο θυμός αλλά και έλεγχος αυτών των συναισθημάτων.

Τα παιδιά με αναπτυγμένη την συναισθηματική τους νοημοσύνη είναι σε θέση να κατονομάσουν τα συναισθήματά τους, να εκφράσουν πιο ελεύθερα τα συναισθήματά τους μέσα από τις πράξεις αλλά και τα λόγια τους, να κατανοήσουν το πως σκέφτεται και πως νιώθει ένας άλλος άνθρωπος και να συνδέσουν ένα συναίσθημα με την πηγή που το προκαλεί.

Δείτε ακόμα Τα μωρά χρειάζονται τους γονείς τους και όχι παιχνίδια

Επίσης είναι σε θέση να ακούσουν με προσοχή τους άλλους όταν τους μιλούν για τα συναισθήματά τους, να κατανοήσουν πως όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά και να αντιληφθούν ότι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι αντίδρασης πάνω στην ίδια ιστορία.

Πώς να εξηγήσουμε στο παιδί το συναίσθημα του φόβου και πως να μάθει να το διαχειρίζεται;

Τα παιδιά πολύ συχνά νιώθουν φόβο όμως δεν ξέρουν ακριβώς πως να ελέγξουν αλλά και να αναγνωρίσουν το συγκεκριμένο συναίσθημα. Είναι λοιπόν σημαντικό ένα παιδί να καταλάβει ότι όταν φοβόμαστε νιώθουμε κάτι σαν άγχος, αναστάτωση, νευρικότητα, μία κατάπληξη, μία ανησυχία, μία φρίκη ή έναν πανικό.

Πρέπει επίσης να εξηγήσουμε στο παιδί ότι φοβόμαστε όταν νιώθουμε ότι κινδυνεύουμε ή νομίζουμε ότι κινδυνεύουμε. Είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα που προσπαθούμε να το αποφύγουμε, κάνοντας πράγματα που δεν μας τρομάζουν.

Γιατί φοβόμαστε;

Το παιδί πρέπει να ξέρει ότι ο φόβος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα και χάρη στον φόβο ο άνθρωπος μπορεί να αποφεύγει τους κινδύνους. Είναι μία μέθοδος της φύσης να προφυλάσσει τα έμβια όντα της από κάθε λογής κίνδυνο εκεί έξω.

Ένας φόβος μπορεί να προκύψει ύστερα από κάτι που είδαμε, όπως για παράδειγμα, μία φορά η γιαγιά δαγκώθηκε από έναν σκύλο και τώρα το παιδί φοβάται τα σκυλιά. Όταν κάτι το φοβόμαστε συνέχεια, χωρίς απαραίτητα να βρίσκεται στον ίδιο χώρο με εμάς τότε δεν μιλάμε για φόβο αλλά για φοβία.

Υπάρχουν πολλά είδη φοβίας όπως είναι η ακροφοβία (ο άνθρωπος φοβάται να βρεθεί στην άκρη ενός δρόμου, στην άκρη ενός γκρεμού κλπ), υψοφοβία (ο άνθρωπος φοβάται τα ύψη), αγοραφοβία (ο άνθρωπος φοβάται ότι βρίσκεται ανάμεσα σε πολύ κόσμο) και άλλες φοβίες.

Τί πρέπει να κάνει ένα παιδί όταν φοβάται;

Θα πρέπει να εξηγήσουμε στο παιδί ότι αν κάποια στιγμή βρεθούμε σε μία κατάσταση που μας κάνει να φοβόμαστε θα πρέπει να τρέξουμε μακριά από αυτή την κατάσταση και να ζητήσουμε βοήθεια από έναν μεγαλύτερο.

Αν πάλι φοβόμαστε κάτι που δεν είμαστε σίγουροι αν όντως αποτελεί κίνδυνο όπως για παράδειγμα μία μεγάλη πεταλούδα τότε σκεφτόμαστε τι είναι αυτό που μας φοβίζει και αν όντως κινδυνεύουμε από αυτό.

Συζητάμε για τα συναισθήματά μας για την πεταλούδα με έναν μεγαλύτερο που ξέρει πιο πολλά από εμάς για τις πεταλούδες και αν η πεταλούδα βρίσκεται στο σπίτι ενώ εμείς είμαστε μόνοι μας, προσπαθούμε να σκεφτούμε λύσεις να την διώξουμε. Όπως να ανοίξουμε ένα παράθυρο. Πάντα όμως είμαστε ψύχραιμοι.

Πώς να εξηγήσουμε στο παιδί το συναίσθημα του θυμού;

Ο θυμός είναι ένα ακόμη φυσιολογικό ανθρώπινο συναίσθημα που συνήθως εκδηλώνεται όταν ένας άνθρωπος νιώσει κάποια μορφή απειλής. Μπορεί να θυμώσουμε όταν νιώσουμε ότι μας προσβάλλουν και μας αδικούν ή όταν θεωρούμε πως κινδυνεύουμε και αυτό μας κάνει επιθετικούς.

Πώς πρέπει να διαχειριζόμαστε τον θυμό μας;

Αρχικά εξηγήστε στο παιδί ότι όταν ένας άνθρωπος θυμώνει συνήθως νιώθει την καρδιά του να χτυπάει πιο δυνατά, νιώθει να ζεσταίνεται και ενώ προσπαθεί δεν μπορεί να συγκρατήσει εύκολα τα λόγια του. Είναι σημαντικό το παιδί να καταλάβει ότι πρέπει να μάθουμε να ελέγχουμε τα νεύρα και τον θυμό μας.

Μία καλή ιδέα για να μάθει το παιδί να διαχειρίζεται τον θυμό του είναι να φτιάξετε μαζί ένα νοητό φανάρι διαχείρισης θυμού. Μπορείτε ακόμη και να το ζωγραφίσετε παρέα. Όταν το παιδί νιώθει ότι το φανάρι του θυμού του είναι κόκκινο θα ξέρει ότι στην προκειμένη δεν πρέπει να μιλήσει και θα πρέπει να πάρει λίγο χρόνο μόνο του.

Αν το παιδί βρίσκεται στο πορτοκαλί φανάρι του θυμού του, τότε θα πρέπει και πάλι να πάρει λίγο χρόνο μόνο του και να εξηγήσει με ωραίο τρόπο ότι αυτή τη στιγμή έχει νεύρα. Αν πάλι το φανάρι του είναι πράσινο, τότε σημαίνει ότι το παιδί μπορεί να έχει νευριάσει λίγο αλλά είναι σε θέση να μιλήσει με αυτόν που το νευρίασε.

Ο θυμός είναι ένα καλό συναίσθημα; Πώς αλλιώς μπορούμε να τον αντιμετωπίσουμε;

Μπορεί ο θυμός να είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα όμως πολλές φορές οδηγεί σε ακραίες καταστάσεις, αν ο άνθρωπος που έχει νευριάσει δεν έχει μάθει να ελέγχει τα νεύρα του. Αυτό το παιδί πρέπει να το γνωρίζει. Φυσικά δεν είναι σωστό να του μιλήσουμε για δολοφονίες και άλλα τέτοια μακάβρια συμβάντα.

Μπορείτε όμως να του πείτε ότι φίλοι δεν έχουν ξανά μιλήσει ποτέ με φίλους τους, εξαιτίας του θυμού τους και αδέρφια δεν κάνουν πια παρέα με τα αδέρφια τους. Επίσης μπορείτε να πείτε στο παιδί ότι το χιούμορ αποτελεί μία πολύ καλή εναλλακτική λύση για να απαλλαγεί από τα νεύρα του.

Πώς θα μάθει το παιδί να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του;

Το παιδί θα έρθει από πολύ μικρό σε επαφή με έντονα συναισθήματα όπως χαρά, ενθουσιασμός, νεύρα και στεναχώρια. Όλα αυτά τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά και θα πρέπει να έρθει σε επαφή μαζί τους για να μάθει να τα αναγνωρίζει και να τα διαχειρίζεται.

Εκτός από τις συμβουλές που μοιραστήκαμε μαζί σας παραπάνω, είναι σημαντικό το παιδί να γνωρίζει ότι από ένα σημείο και μετά θα πρέπει να μένει μακριά από ανθρώπους και καταστάσεις που του δημιουργούν συνεχώς στεναχώρια και νεύρα.

Επίσης όταν νιώθουμε πως μία κατάσταση μας πνίγει, μία καλή λύση είναι να βγούμε μία βόλτα και να παίξουμε με τους φίλους μας ή με τους γονείς μας. Να διαβάσουμε ένα βιβλίο ή να ακούσουμε λίγη μουσική. Αν πάλι νιώθουμε πως τίποτα από αυτά δεν μας βοηθούν μπορούμε να δοκιμάσουμε και μερικές ασκήσεις χαλάρωσης.

Ασκήσεις χαλάρωσης που θα μας βοηθήσουν να διαχειριστούμε τον φόβο ή τον θυμό

Μία πρώτη άσκηση είναι να σφίξεις τις γροθιές σου και να σπρώξεις τα μπράτσα σου ίσια μπροστά. Αυτή η άσκηση βοηθάει και στις κρίσεις πανικού, διότι πολλές φορές κατά τη διάρκεια μίας τέτοιας κρίσης οι άνθρωποι δεν νιώθουν τα άκρα τους και αυτή η άσκηση, τους βοηθάει να νιώσουν και πάλι πως είναι όλα φυσιολογικά.

Επίσης μία δεύτερη άσκηση είναι να σπρώξεις τις πατούσες σου προς τα κάτω και σιγά σιγά να σηκώσεις τα πόδια σου ευθεία μπροστά σου.

Μία τρίτη άσκηση είναι να σπρώξεις τους μυς της κοιλιάς σαν να την φουσκώνεις προς τα έξω και να πάρεις μία βαθιά αναπνοή που θα την κρατήσεις για πολύ λίγο. Τέλος μπορείς να σουφρώσεις το πρόσωπό σου και να κλείσεις σφιχτά τα μάτια σου ή να σφίξεις για λίγο τα χείλη σου έντονα.

All photos via: Pinterest

Διαβάστε όλα τα άρθρα για τα νήπια στο Daddy-Cool.gr 

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την γραπτή άδεια από τον εκδότη. 

• διαπαιδαγωγηση