Έλενα Τριανταφύλλου
Γιατί τους μισούς ασθενείς που πάσχουν από κατάθλιψη δεν τους πιάνουν τα αντικαταθλιπτικά; Οι ειδικοί δίνουν την απάντηση.
Ενώ ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από κατάθλιψη αυξάνεται όλο και περισσότερο όσο περνούν τα χρόνια έχει παρατηρηθεί ότι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα έχουν αποτέλεσμα μόνο στους μισούς από τους πάσχοντες. Γιατί συμβαίνει αυτό; Μία νέα επιστημονική μελέτη δίνει την απάντηση και μάλιστα προτείνει εναλλακτικές μεθόδους αντιμετώπισης.
Η κατάθλιψη είναι η μάστιγα της εποχής με ολοένα και περισσότερους ασθενείς να ταλαιπωρούνται από αυτήν. Μόλις το 2025 διαγνώστηκαν 280.000.000 άνθρωποι με κατάθλιψη παγκοσμίως. Κι ενώ είναι ένα από τα μεγαλύτερα ψυχικά προβλήματα της εποχής, φαίνεται πως τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα πιάνουν μόνο τους μισούς από τους ασθενείς. Γιατί συμβαίνει αυτό και ποιες είναι οι εναλλακτικές; Διαβάστε παρακάτω:
Γιατί τους μισούς ασθενείς με κατάθλιψη δεν τους πιάνουν τα αντικαταθλιπτικά;
Ο αριθμός των ασθενών που πάσχουν από κατάθλιψη αυξάνεται δυστυχώς σταθερά τα τελευταία χρόνια επηρεάζοντας πάνω από 280.000.000 ανθρώπους παγκοσμίως, μόνο το 2025. Οι ερευνητές ανακάλυψαν έναν νέο παθολογικό μηχανισμό ο οποίος μπορεί να προσφέρει πολύτιμα στοιχεία για τη διάγνωση και τη θεραπεία της νόσου.
Πιο συγκεκριμένα, ερευνητές με επικεφαλής του C. Justin Lee και Lee Boyoung από το Institute for Basic Science (IBS), στην Κορέα, εντόπισαν μία νέα μοριακή οδό στον εγκέφαλο που συνδέει άμεσα τις ανώμαλες τροποποιήσεις σακχάρων στις πρωτεΐνες με την εμφάνιση καταθλιπτικών συμπεριφορών. Δηλαδή, το χρόνιο στρες διαταράσσει τις αλυσίδες σακχάρων που προσκολλώνται στις πρωτεΐνες του προμετωπιαίου φλοιού, προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο την κατάθλιψη.
Τα ευρήματα ανοίγουν τον δρόμο για στοχευμένες θεραπείες σε περιπτώσεις ανθεκτικής κατάθλιψης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατάθλιψη προκύπτει από μία πολύπλοκη αλληλεπίδραση ψυχολογικών, περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων και έχουν εντοπιστεί πολλοί και διαφορετικοί παθολογικοί μηχανισμοί.
Όμως τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά που χρησιμοποιούνται σήμερα επικεντρώνονται στη ρύθμιση των νευροδιαβιβαστών, κυρίως της σεροτονίνης. Αυτά τα φάρμακα όμως ωφελούν μόλις το 50% των ασθενών ενώ συχνό είναι το φαινόμενο να προκαλούν παρενέργειες όπως γαστρεντερικά προβλήματα ή επιδείνωση του άγχους.
Οι περιορισμοί αυτοί υπογραμμίζουν την ανάγκη αναζήτησης νέων μοριακών οδών στον εγκέφαλο πέρα από τη σηματοδότηση των νευροδιαβιβαστών. Μάλιστα οι ερευνητές εστίασαν στη γλυκοζυλίωση, τη διαδικασία μέσω της οποίας μικρές αλυσίδες σακχάρων προσκολλώνται στις πρωτεΐνες, τροποποιώντας τη δομή και τη λειτουργία τους.
Η γλυκοζυλίωση έχει ήδη αναγνωριστεί ως σημαντικός μηχανισμός σε ασθένειες όπως ο καρκίνος, οι ιογενείς λοιμώξεις και οι νευροεκφυλιστικές διαταραχές. Ανάμεσα στις διάφορες μορφές της, η O-γλυκοζυλίωση παίζει ρόλο στην κυτταρική σηματοδότηση και στη διατήρηση της ισορροπίας στα νευρικά κυκλώματα, αν και η εμπλοκή της στις εγκεφαλικές διαταραχές άρχισε να μελετάται μόλις πρόσφατα.
Έτσι, με τη χρήση υψηλής ευκρίνειας φασματομετρίας μάζας, οι ερευνητές ανέλυσαν πρώτα τα μοτίβα O-γλυκοζυλίωσης σε εννέα περιοχές του εγκεφάλου υγιών ποντικών και διαπίστωσε ότι κάθε περιοχή εμφάνιζε διακριτά χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια, συγκρίνοντας αυτά τα δεδομένα με εγκεφάλους ποντικών που είχαν υποστεί χρόνιο στρες, εντόπισαν σημαντικές αλλαγές στην O-γλυκοζυλίωση, κυρίως στον προμετωπιαίο φλοιό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ιδιαίτερα σημαντική ήταν η μείωση της σιλυλίωσης -της προσθήκης σιαλικού οξέος στα άκρα των αλυσίδων σακχάρων, που σταθεροποιεί τις πρωτεΐνες- καθώς και η χαμηλότερη έκφραση του ενζύμου St3gal1, που ρυθμίζει αυτή τη διαδικασία.
Ο ρόλος του ενζύμου St3gal1
Για να ελέγξουν αν το ένζυμο St3gal1 συνδέεται άμεσα με την καταθλιπτική συμπεριφορά, οι ερευνητές χειρίστηκαν την έκφρασή του στον προμετωπιαίο φλοιό τόσο φυσιολογικών όσο και στρεσαρισμένων ποντικών.
Η καταστολή του St3gal1 σε φυσιολογικά ποντίκια προκάλεσε καταθλιπτικά συμπτώματα, όπως απώλεια κινήτρου και αυξημένο άγχος, ακόμη και χωρίς παρουσία στρες. Αντίθετα, η ενίσχυση της έκφρασής του σε ποντίκια που είχαν υποστεί στρες περιόρισε τις καταθλιπτικές τους συμπεριφορές. Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η μείωση του St3gal1 αποτελεί κρίσιμο μοριακό παράγοντα που προκαλεί και ρυθμίζει άμεσα τα συμπτώματα της κατάθλιψης.
Διαταραχή των νευρωνικών κυκλωμάτων
Από την άλλη, περαιτέρω αναλύσεις πρωτεϊνών και ηλεκτροφυσιολογικά πειράματα αποκάλυψαν ότι η μείωση του St3gal1 αποσταθεροποιεί τις δομές σακχάρων σε συνάψεις, συμπεριλαμβανομένης της νευρεξίνης 2 (NRXN2), μιας πρωτεΐνης που είναι απαραίτητη για τις συνάψεις. Αυτό οδηγεί σε δυσλειτουργία των ανασταλτικών νευρώνων, οι οποίοι διατηρούν την ισορροπία των νευρικών κυκλωμάτων.
Οπότε, ακόμη και μικρές αλλαγές στις αλυσίδες σακχάρων μπορούν να διαταράξουν ταυτόχρονα τόσο τις συνδέσεις όσο και τη σταθερότητα των νευρωνικών κυκλωμάτων, οδηγώντας τελικά σε κατάρρευση του συστήματος ρύθμισης των συναισθημάτων του εγκεφάλου.
Προοπτικές για νέες θεραπείες
«Η μελέτη μας δείχνει ότι η ανώμαλη γλυκοζυλίωση στον εγκέφαλο, συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση της κατάθλιψης», δηλώνει η ερευνήτρια Boyoung Lee. «Αυτό προσφέρει μια σημαντική αφετηρία για την ταυτοποίηση νέων διαγνωστικών δεικτών και θεραπευτικών στόχων, πέρα από τους νευροδιαβιβαστές».
«Η κατάθλιψη αποτελεί τεράστιο κοινωνικό βάρος, ενώ οι σημερινές θεραπείες παραμένουν περιορισμένες», προσθέτει ο C. Justin Lee. «Αυτό το επίτευγμα θα μπορούσε να εφαρμοστεί όχι μόνο στη θεραπεία της κατάθλιψης αλλά και σε άλλες ψυχικές ασθένειες, όπως η διαταραχή μετατραυματικού στρες και η σχιζοφρένεια, ανοίγοντας τον δρόμο για ευρύτερες θεραπευτικές στρατηγικές». Αξίζει να θυμάστε ότι η κατάθλιψη δεν είναι το αίσθημα της λύπης αλλά το απόλυτο κενό και η απουσία κάθε αισθήματος και ελπίδας.
Σχετικά άρθρα:
- Το πιο συγκινητικό κείμενο για την επιλόχειο κατάθλιψη
- Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της κατάθλιψης & οι 4 βασικές κατηγορίες στις οποίες χωρίζεται
- Οι άνθρωποι που δυσκολεύεται να ξυπνήσουν το πρωί πάσχουν από αυτή την πάθηση
Εσείς τί πιστεύετε; Πείτε μας την γνώμη σας στα σχόλια.
Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances.